Oppakken van criminele sleutelfiguren heeft veel minder effect bij de bestrijding van misdaad, dan vaak wordt gedacht. Vaak worden criminele netwerken daardoor juist efficiënter. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.

Grote boef

AT5 citeert de onderzoeker Paul Duijn die promoveert aan de Universiteit van Amsterdam. Duijn werkte daarvoor bij de politie. Duijn:

De neiging is snel tot actie over te gaan als er iets gebeurt en dan richt het onderzoek zich vaak op ‘de grote boef’. Maar als er breder gekeken zou worden, dan zie je dat drugstransporten, liquidaties en witwaspraktijken allemaal samenhangen in een groter netwerk van sociale en criminele relaties.

22.000 criminelen

Met gegevens uit arrestatieverslagen, social media-analyses, eerdere onderzoeken en inlichtingeninformatie aan elkaar te koppelen, berekende Duijn dat er één groot netwerk van 22.000 criminelen binnen Nederland actief is. Met computersimulaties kon hij nagaan hoe een crimineel netwerk reageert als de vermeende leiders steeds weer worden opgepakt. Daaruit bleek dat criminele kopstukken makkelijk vervangbaar zijn. Criminelen hebben volgens Duijn ‘een enorm improvisatievermogen’. Vlak na een arrestatie stijgt de efficiëntie van de criminele activiteiten van de personen die niet zijn aangehouden.

Willekeurig

Duijn adviseert de politie zich vooral te richten op criminelen die unieke vaardigheden hebben, de specialisten zoals bijvoorbeeld mensen die kunnen zorgen voor versnijdingsmiddelen voor cocaïnehandel, elektriciens die complexe elektrische installaties aanleggen voor wietkwekerijen, of personen die financiële constructies voor witwaspraktijken bouwen. De specialisten zijn moeilijk te vervangen.

Duijn vindt dat er te vaak willekeurig wordt gehandeld door de politie bij de aanpak van criminele netwerken. Duijn:

Voor iedere ontruimde plantage komen er drie terug. Zou je beter kijken naar het forensisch materiaal, dan kun je het criminele netwerk achter die plantage in beeld krijgen. Zo kun je naast het ontruimen van de plantage tegelijk de elektricien en de witwasser oppakken en ook de growshop sluiten die zorgt voor de distributie van de wiet, dan deel je als politie een veel grotere klap uit.