Los van de voorlopig gegarandeerd blijvende vraag in de VS en Europa naar drugs als cocaïne en naar ephedrine, de grondstof voor metamfetamine. Wat zijn nu de strategisch sterke punten van de Mexicaanse kartels in de drugsoorlog?

Ten eerste is er geld. De kartels beschikken zowel in de VS, als in Mexico, als daarbuiten over een gigantische liquiditeit. Daarmee kunnen ze para-militaire groepen optuigen die de aanzienlijke delen van Mexico in oorlogsgebied kunnen veranderen.

Ten tweede bieden ze aan Mexicanen werk – in drugshandel of andere illegale of legale bedrijfstakken. Deze positie stelt hen in staat politieke winst te halen, door stemmen te winnen maar ook door manipulatie van het democratiche systeem middels corruptie.

Met paramilitaire kracht die groter is dan de reguliere strijdkrachten van politie en het leger en de mogelijkheid om sleutelfiguren in het ambtenarenapparaat om te kopen of te bedreigen hebben de kartels nu in feite de troeven in handen. De oorlog van president Felipe Calderón heeft de drugshandel niet wezelijk aangetast.

Steeds weer blijken politiefunctionarissen of zelfs hele afdelingen corrupt. De verleiding voor de Mexicaanse regering om  vaker het leger in te zetten is daarom groot. Maar analisten zien hierin ook grote risico’s. De kans bestaat dat het optreden van het leger met mensenrechtenschendingen gepaard zal gaan en daarmee de bevolking in de armen van de narco’s zal drijven.

Indien ook topmilitairen een nuttig doelwit worden van corrumperende initiatieven door de kartels is het einde zoek. De drugshandel ís de overheid aan het worden, de kartels zijn zelf de Mexicaanse regering aan het worden. Hun macht bestrijkt zowel de politiek als het ambtenarenapparaat.

De vuurwapens die de kartels in Mexico zijn allemaal illegaal geïmporteerd omdat in Mexico vuurwapens niet legaal te koop zijn. Maar paradoxaal genoeg zijn de wapens die de bewapende groepen binnen de drugsorganisaties hanteren van zeer hoge kwaliteit.

Wapensmokkel vindt vooral plaats vanuit de VS en vanuit Guatemala, op grote schaal maar ook druppelgewijs (smurfing) doordat kartelleden burgers uit de VS daar wapens laten aanschaffen. Onder de meest gesmokkelde wapens zijn AR-15 and AK-47 geweren, FN 5.7 kaliber semi-automatische pistolen en een reeks aan .50 geweren en machinegeweren.

Sommige kartels zetten granaatwerpers en anti-tankwapens in tegen bijvoorbeeld kazernes of politiebureaus. De kartels profiteren met name van overgebeleven voorraden die ooit zijn aangekocht door Midden-Amerikaanse landen waar oorlog heeft gewoed.

De Amerikaanse regering heeft het Congres gevraagd aanvalswapens als AK-47 in de ban te doen. Vorig jaar heeft het Congres 73,5 miljoen dollar vrijgemaakt om illegale wapenhandel met Mexico te bestrijden.