De pijnlijke mislukking van de A73-zaak

Er is vreselijk hard gewerkt aan het oplossen van de A73-moord op Hans van Geenen (foto). Maar het was voor niets. De vrijspraak van de verdachten Martien en Toon R. – en ook het recente onderzoek over de zaak – laten een pijnlijk falen zien.

Door @Wim van de Pol

Hans van Geenen en zijn chauffeur werden in 2012 beschoten op de A73 vanuit een auto (waarschijnlijk een BMW) met twee pistoolmitrailleurs (Uzi’s met 9mm munitie) door onbekenden. De onderzoekers van Bureau Beke noemen in Met Grof Geschut slachtoffer noch verdachten bij naam. Onzin natuurlijk want iedereen – in ieder geval in Brabant – weet om wie het ging. Het evaluatieonderzoek legt vingers op een pijnlijke plek maar drukt niet door.

“Tunnelen”

Gevoelig is de erkenning van de officier van justitie dat ervoor is gekozen om bewust een tunnelvisie toe te passen. Bewust, maar wel op een gecontroleerde manier, zo vult de zaaksofficier aan: ‘Ik heb tegen het team gezegd: “Durf te tunnelen.” Ten onrechte schrijven de onderzoekers dat dit “tunnelen” betrekking had op ‘de scenario’s drugs, financieel motief en relatie’. De tunnelvisie had betrekking op verdachten Martien en Toon R..

Spyshop

Dat Van Geenen in de wiet zat, aan rippen deed en buitenechtelijke relaties had was geen geheim. Het probleem was dat Martien en Toon R. kort voor de moord in een Amsterdamse spyshop samen een peilbaken kochten dat onder de auto van Van Geenen werd aangetroffen. En ook dat de vriendin van Van Geenen al langere tijd een romantische en geheime relatie had met Martien R.. Die omstandigheden zijn allemaal reden voor het stellen van onderzoekshypotheses. De werkelijke tunnel was echter de theorie van het Openbaar Ministerie dat ‘kopen plakken was en plakken schieten’. De rechtbank kocht dat nog wel maar de advocaten Jan-Hein Kuijpers en Jan Boone konden het gerechtshof snel op andere gedachten brengen. Het veegde het vonnis van tafel.

Doodlopend

Door het peilbaken en de buitenechtelijke relatie met de vriendin van het slachtoffer liep de politie de – naar later bleek – doodlopende tunnel in waar Martien R. boven stond. Deze kern van het probleem benadrukken de onderzoekers onvoldoende in hun studie. Natuurlijk moest het scenario R. worden onderzocht, maar het was het enige dat is onderzocht. Advocaat van Martien R., Jan-Hein Kuijpers, is verontwaardigd over de inhoud van het onderzoek: ’Ik heb in de rechtszaak steeds gezegd dat het tunnelvisie was. En nu zeggen ze het zelf. Maar op dat “getunnel” hebben ze aanvankelijk van de rechtbank wel 22 en 23 jaar gekregen.’

Tegensprekers

Het onderzoeksteam maakte gebruik van “tegensprekers” die binnen de politie tegengas moesten geven lopende het onderzoek. Het tegenspraakteam blijkt te hebben geconstateerd dat er veel andere scenario’s en andere mogelijke bewijzen niet zijn uitgelopen en dat er niet aan falsificatie is gedaan. ‘De beslissingen worden gebaseerd op capaciteit en niet op kwaliteit. Dat kan gevolgen hebben voor de kwaliteit van het onderzoek,’ aldus de tegensprekers.

Peilbakens

Het verschijnsel van het peilbaken is een veel voorkomend fenomeen in de wietsector. Een beetje criminele organisatie heeft een heel stel “plakkers” liggen, die allemaal netjes op een laptop kunnen worden uitgelezen. Ze worden gebruikt als beveiligingsmaatregel maar ook door rippers die willen weten waar een zending heengaat. Of door mensen die informatie over het gedrag van bepaalde personen willen verkrijgen. Het is niet zo dat het peilbaken op de auto van Van Geenen opgevat moet worden als smoking gun bij een liquidatie. Het is ook niet zo dat de moordenaars per se een peilbaken moesten gebruiken. Ze kunnen net zo goed achter Van Geenen aangereden zijn. En waarom zouden Martien R. en Toon R. daags voor een uit te voeren moord een peilbaken kopen in een spyshop waarbij je weet dat je gefilmd wordt?

1500 aanvragen

Bij het gerechtshof kwam naar voren dat het hoogstwaarschijnlijk de vriendin van Van Geenen is geweest die het peilbaken op diens auto plakte. Allemaal verdacht misschien, maar nog lang geen bewijs. Er zijn in het onderzoek meer dan 1500 aanvragen voor de inzet van bijzondere opsporingsmiddelen ingediend. Alle mogelijke bijzondere opsporingsmiddelen zijn in het onderzoek benut. Politie-infiltratie op de vriendin, direct afluisteren, gsm-nummers afvangen, alleen het middel pseudokoop is niet ingezet. Er was zelfs een bedreigde getuige met kluisverklaringen. Maar al die moeite heeft geen zicht gegeven op vragen als: wat is er met de twee Uzi’s gebeurd? Wie heeft er geschoten? Waar is de auto gebleven die bij de moord zijn gebruikt? Waar kwam die vandaan? De belangrijkste vraag: stuurt het peilbaken ons wel de goed richting op, is niet gesteld.