In alle gekrakeel in de media gisteren en vandaag over Willem Holleeder bleef de belangrijkste vraag onderbelicht. Waaróm precies deed getuige Sonja Holleeder eigenlijk een beroep op haar verschoningsrecht? Gisteren kwam daar een nieuwe vraag bij: waarom doet ze dat vanaf deze week plotseling niet meer?
Door @Wim van de Pol
Na de gewelddadige dood van Heineken-ontvoerder Cor van Hout (Amstelveen, 24 januari 2003, foto) deed de FIOD onderzoek naar de loop der gebeurtenissen rond de erfenis van Cor van Hout. De conclusie van de FIOD was dat een aantal verdachten – onder hen Sonja en Astrid Holleeder – een witwasconstructie opzette om panden, goud en geld buiten het zicht van de fiscus en Openbaar Ministerie te houden. De verdenking was dat dit vermogen deels criminele winst betrof, bijvoorbeeld afkomstig uit de Heineken-ontvoering.
Crisis
Sonja Holleeder was vanaf 2011 geen verdachte meer in dat “Goudsnip”-onderzoek. Ze sloot toen een transactie van 1,1 miljoen euro, en mocht dus houden wat er nog voor haar overschoot uit de erfenis van haar man Cor.
Getuigen Astrid en Sonja weigerden vanaf dit voorjaar enige vraag over het vermogen van Cor van Hout te beantwoorden. Dat culmineerde op 20 juli in een crisis, toen Sonja zich bij de rechter-commissaris op haar verschoningsrecht beriep en (met Astrid) weigerde verder iedere vraag te beantwoorden.
Broer uit de wind
Het Openbaar Ministerie citeerde woensdag uit het verslag van die zitting. Sonja Holleeder:
U houdt mij voor dat ik een aantal verklaringen heb afgelegd bij de politie en bij de rechter-commissaris en u vraagt mij of ik steeds over alles in mijn verklaringen de waarheid heb verklaard. Ja, ik heb niets anders dan de waarheid verklaard. Het enige misschien dat niet waar is, is wat ik heb verklaard om mijn broer uit de wind te houden, waarover ik niet van hem mocht verklaren.
Sonja zegt dus niet helemaal naar waarheid te hebben verklaard. Om haar broer Willem uit de wind houden? Dat is opmerkelijk. Want ze beschuldigt toch samen met Astrid haar broer van het allerergste: een serie moorden. Hij maakt door haar toch kans op levenslang. Er zijn dan nog andere dingen waarover ze niet precies kan verklaren? Sonja:
Ja, dat klopt. Dat gaat over mijzelf. Daarom beroep ik mij op mijn verschoningsrecht. (…) Ja, ik moest alles over mijn broer verzwijgen. Alles waar hij in voor kwam en waar ik een probleem in kon zijn. Als ik daarover iets zou zeggen waar hij in voorkwam, dan had ik zo’n groot probleem dat hij mij om ging laten leggen. Dus dat is waar ik niet over kan praten.
Sonja zei dat als ze zijn naam in “Goudsnip” zou noemen, dat ze dan pas een echt probleem zou hebben met Willem.
Het allerergste
Maar als Willem door haar al beschuldigd is van het allerergste. Als hij door haar al stevig in de problemen zit. Als hij – op zijn minst – nog voor jaren in voorlopige hechtenis zit. Waarom kan ze dan nog steeds niet over Willem en het Goudsnip-onderzoek verklaren?
Sonja Holleeder:
Omdat het misschien nog mijn zaak betreft.
Maar het Openbaar Ministerie heeft toch juist gezegd dat zij geen verdachte in die zaak meer is? Sonja:
Ik ben ook geen verdachte, hoe kan ik het uitleggen?’
Ja, dat is de vraag. Ze heeft het niet kunnen uitleggen. Ze heeft haar broer opgehangen, en hij zit binnen. Ze heeft een deal gesloten. En de erfenis van haar man is veiliggesteld na een transactie met justitie.
Waarom heeft ze gezwegen en zich beroepen op haar verschoningsrecht?
FIOD
Holleeder’s advocaat Sander Janssen vindt het waarschijnlijk dat er achter de schermen voor Sonja Holleeder belangen speelden die haar ervan hebben weerhouden vrijuit te spreken over de erfenis van Cor van Hout. Waarschijnlijker dan dat ze zwijgt uit angst voor haar broer.
Het is namelijk ook niet zo dat Willem Holleeder zelf financiële belangen in de erfenis van Cor van Hout heeft, want sinds gisteren weten we dat de FIOD denkt dat Sonja en andere getrouwen van Cor van Hout de erfenis hebben witgewassen. Een erfenis die er dus nog wél was, terwijl Astrid en Sonja Holleeder in al hun verklaringen vertelden dat die er juist níet meer was.
Garantie
De zaak zat in een impasse omdat het Openbaar Ministerie geen garantie wilde geven dat Sonja Holleeder niet meer zou worden vervolgd. Ook dat is opmerkelijk. Waarom wilde het Openbaar Ministerie dat niet? Het had immers al een transactie gesloten met Sonja Holleeder over een sluiting van haar onderzoek? De gang van zaken is alleen verklaarbaar als er zowel voor Sonja Holleeder als voor het Openbaar Ministerie achter de schermen nog grotere belangen speelden.
Gisteren werd bekend dat Openbaar Ministerie en de gezusters Holleeder er kennelijk uit zijn gekomen. Sonja zal geen beroep meer doen op haar verschoningsrecht. Waarom heeft ze dat gedaan?
Gissen staat vrij. Was Sonja Holleeder misschien beducht voor een navordering van de Belastingdienst? Of bevreesd dat er vragen worden gesteld die leiden naar vermogen dat verborgen moet blijven? Wilde ze misschien medeverdachten in het Goudsnip-onderzoek niet duperen?
Wil het Openbaar Ministerie misschien alle mogelijkheden openhouden om de 8 miljoen gulden aan verloren losgeld voor Heineken, die nog steeds spoorloos is, te kunnen recupereren? De advocaten van Holleeder hebben aan de rechtbank gevraagd het Openbaar Ministerie op te dragen uit te leggen wat er is afgesproken.
Advocaat Janssen sprak woensdag tot de rechtbank:
Wat heeft het Openbaar Ministerie – of hebben deze getuigen – te verbergen, dat zo zwaarwegend is dat iedereen meer dan vier maanden heeft zitten wachten op het moment dat de getuigen hun rol als getuige kunnen hervatten?
Begin volgend jaar gaan de verhoren van de gezusters Holleeder verder. Wie weet zullen ze dan ook uitleggen waarom ze – anders dan de FIOD vaststelde – in hun verklaringen suggereerden dat er in de boedel van de vermoorde Cor van Hout geen vermogen meer over was.
Zie de berichten over de negende pro forma-zitting in de Zaak-Holleeder: