Aanstaande dinsdag begint in Napels het proces tegen een groep Italiaanse mannen die van grootschalige drugshandel en witwassen wordt verdacht. Bij een inval in een villa van de groep, afgelopen september werden twee wereldberoemde schilderijen van Vincent van Gogh teruggevonden, die in 2002 in Amsterdam waren gestolen. De Nederlandse daders verkochten de doeken destijds aan een maffiabaas, waarna de schilderijen in Italië belandden. Ze waren 14 jaar spoorloos.
Door Vincent Verweij
De doeken werden teruggevonden nadat een van de verdachten, Mario C., een deal met de Italiaanse justitie had gesloten. In ruil voor strafvermindering wees hij de schuilplaats van de schilderijen aan, achter een dubbele wand in een huis aan de kust. Aanstaande dinsdag zal hij tijdens een regie-zitting voor het eerst voor de rechter verschijnen.
Maffia
Het pand waar de schilderijen werden gevonden, behoorde toe aan de leider van de groep, Raffaele I., die volgens de Italiaanse justitie één van de grootste drugsbazen ter wereld is. Hij leverde jarenlang cocaïne, xtc en wiet aan de Amato-Pagano clan binnen de Camorra, de maffia in Napels. Raffaele I. zelf is voortvluchtig en verblijft mogelijk in Dubai. Hij staat dan ook niet terecht. De gestolen schilderijen werden teruggevonden tijdens een grootscheeps onderzoek door een specialistisch team van de Guardia di Finanza, die onderzoek doen naar georganiseerde (drugs)criminaliteit.
Diefstal
De doeken, ‘Zeezicht op Scheveningen’ en de ‘Hervormde Kerk te Nuenen’ behoorden tot de vroege werken van Vincent van Gogh. Op 7 dec 2002 werden ze door twee mannen gestolen uit het museum in Amsterdam, tijdens een razendsnelle actie die nog geen vier minuten duurde. De kunstroof stond meteen in de top-10 van duurste diefstallen aller tijden, die bijgehouden wordt door de FBI. De waarde werd geschat op 30 miljoen dollar.
Veroordeling
Najaar 2003 werden de twee daders, onder wie Amsterdammer Octave Durham (foto links) gepakt. Ondermeer omdat er DNA was gevonden in een pet en een muts die bij het museum achterbleven. Durham kreeg 3 jaar cel en moest een schadevergoeding betalen van 350.000 euro aan het Van Gogh Museum. Hij is momenteel met zijn advocaat bezig de schadevergoeding van tafel te krijgen. Over de kunstroof wordt (door de auteur van dit artikel) een tv-documentaire gemaakt die in 2017 bij KRO-NCRV te zien zal zijn in het programma 2DOC.
Kunsthistorisch
Volgens het Van Gogh Museum zijn de twee werken in redelijk conditie. Beide zijn niet meer voorzien van hun lijst en vertonen enkele beschadigingen. De kunsthistorische waarde van de schilderijen voor de collectie is groot. Zeegezicht bij Scheveningen is één van de slechts twee zeegezichten die hij in zijn Nederlandse jaren schilderde. Het uitgaan van de Hervormde Kerk te Nuenen schilderde Van Gogh begin 1884 voor zijn moeder. In 1885, na de dood van zijn vader, nam Van Gogh het doek opnieuw ter hand en voegde de kerkgangers op de voorgrond toe. Door de biografische lading heeft het schilderij een grote historische waarde.
Castello dell’Ovo
Wanneer ze weer voor Nederlands publiek te zien zullen zijn, is nog onduidelijk. Italië wil de doeken graag zelf tentoonstellen voordat ze op transport naar Nederland gaan. Het Italiaanse ministerie van Cultuur heeft een verzoek hiertoe ingediend bij het Van Gogh museum en het Nederlandse departement. Ze zouden dan in het Castello dell’Ovo (foto boven) te zien moeten zijn, een kasteel uit de 12e eeuw in de Golf van Napels. Naar verluidt is Nederland niet gerust op de veiligheid van de schilderijen wanneer die in het openbaar tentoongesteld worden in Napels en zal het Italiaanse verzoek worden afgewezen. De werken komen daarom vermoedelijk begin februari terug naar Amsterdam, na afloop van de rechtszaak tegen de maffiosi, waarna ze gerestaureerd zullen worden.
Zie ook: