De Procureur-Generaal van het Openbaar Ministerie bij de Hoge Raad, Diederik Aben, adviseert de Hoge Raad om zelf nader onderzoek te doen naar de vraag of een grond voor herziening van de zaak aanwezig is. De advocaat van de Turkse Koerd Baybasin (foto) heeft vorig jaar de Hoge Raad verzocht de zaak te herzien omdat er volgens haar verschillende nieuwe feiten zijn. Aben adviseert nader onderzoek naar de telefoontaps en naar het opsporingsonderzoek. Hij ziet ook de ‘noodzaak’ om een tolk te horen over het onderzoek.
Door Wim van de Pol
Het advies van een Procureur-Generaal tot het doen van eigen onderzoek door de Hoge Raad gebeurt uiterst zelden, bijvoorbeeld in de zaak van de verpleegster Lucia de Berk die ten onrechte werd veroordeeld voor moord. Doorgaans neemt de Hoge Raad het advies van de Procureur-Generaal over.
Hüseyin Baybasin is in 2002 door het gerechtshof in Den Bosch veroordeeld tot levenlange celstraf voor het opdracht geven voor twee moorden, waarvan er één nooit is uitgevoerd. Het bewijs kwam uitsluitend van opgenomen telefoongesprekken en anonieme politie-informatie. Baybasin heeft vanaf zijn aanhouding in 1997 betwist dat die gesprekken authentiek zijn.
Er zijn onverklaarbare geluiden en andere anomalieën te horen. Het gerechtshof oordeelde dat manipulatie wel mogelijk was maar een deskundige van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) was van mening dat manipulatie van de taps niet was aangetoond. In de loop der jaren heeft een aantal deskundigen in binnen- buitenland vraagtekens gezet bij die telefoontaps. Aben adviseert nu nader onderzoek naar die taps te doen. Hij schrijft:
Waarop onderzoek zich m.i. moet richten is de vraag naar:
(i) de waarschijnlijkheid dat de eventueel waargenomen anomalieën zich (toevallig) voordoen bij een authentieke registratie van telefoongesprekken dan wel een integer kopieerproces (en het dus artefacten betreffen),(88) in verhouding tot:
(ii) de waarschijnlijkheid dat de bij audiotechnisch onderzoek waargenomen verschijnselen het gevolg zijn van manipulatie en montage.
Aben ziet ook aanleiding om nader onderzoek te doen naar de loop van het opsporingsonderzoek. Advocaat Adèle van der Plas heeft aangifte gedaan, onder meer, tegen de huidige hoofdofficier van justitie in Breda, Hugo Hillenaar, zaaksofficier in het Baybasin-onderzoek. Volgens haar heeft Hillenaar meineed gepleegd toen hij onder ede zei dat het onderzoek naar Baybasin pas in januari 1997 begonnen was.
Later zijn allerlei aanwijzingen opgekomen dat de Turken Baybasin al vanaf 1993 in het vizier hadden en dat Nederland meewerkte aan onderzoek tegen hem, onder meer door een telefooninstallatie te financieren van 250.000 gulden om hem in 1994 te kunnen afluisteren in Istanbul. Dat heeft de vroegere plaatsvervangend hoofdofficier van justitie Jan Koers gezegd tegen de advocaat van Baybasin.
Aben zegt dat het waarschijnlijk is dat een Turks-Nederlandse politieman, die in het gehele onderzoek als tolk heeft optreden, meer over het onderzoek kan vertellen. Hij ziet ‘nut en noodzaak’ van het horen van deze tolk door de Hoge Raad. Tot nu toe heeft deze tolk geweigerd te verklaren omdat hij zijn ambtsgeheim niet wil schenden. De Hoge Raad zou hem daarvan kunnen verlossen.
De evaluatiecommissie afgesloten strafzaken (TCEAS) weigerde deze tolk te horen in haar onderzoek.
De Procureur van Van der Plas is blij met het advies maar vindt het teleurstellend dat Aben nog niet heeft geadviseerd om de hechtenis van haar cliënt te schorsen. ‘Hij gaat een beetje langs de enige moord in de zaak, waarop ook het levenslang is gebaseerd. Over die zaak liggen er nu Turkse arresten waarin staat dat geheel iemand anders die moord heeft laten plegen.’
Baybasin zit nu bijna 15 jaar in de cel, waarvan zes in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught, mogelijk onschuldig.
Lees het gehele advies.
Zie ook:
Baybasin aanwezig voor Hoge Raad
Wel of niet openbreken Baybasin-zaak?
Het gehele dossier Baybasin op Crimesite.