De berichtgeving over de hack bij de Panamese firma Mossack Fonseca concentreert zich op belastingontduiking door firma’s en personen uit de bovenwereld. De Panama Papers zullen nog veel interessanter worden als er online criminele connecties kunnen worden nagespeurd in de 2,6 terabyte. Politiediensten kunnen niet wachten. Panama is namelijk een witwas-mekka. Waarom?
Door @Wim van de Pol
Een keur aan Nederlandse criminelen is in Panama gesignaleerd. Op Amsterdammer Sjaak B. werd een moordaanslag gepleegd. Eind 2014 is Amsterdammer Khalid Jafaar er geliquideerd toen hij in gezelschap was van andere Nederlandse criminelen. Thea Moear zat er jarenlang vast in verband met een xtc-smokkel. Waarom is Panama zo’n gewichtig kruispunt voor zaken die het daglicht niet kunnen velen?
Grijze lijst
Panama heeft luxe voorzieningen van deze tijd. Een kansrijke onroerend goed-markt. Financiële infrastructuur en transportverbindingen zijn er geweldig. Als er iets misgaat is een huurmoord er niet al te duur. De Panamese regering heeft wel een probleem met de even verderop gelegen buurman de Verenigde Staten. Panama staat namelijk op de “grijze lijst” van landen die niet genoeg doen om witwassen tegen te gaan. De internationale Financial Action Task Force (FATF) vergelijkt het land met landen als Afghanistan, Soedan, and Syrië.
Toonder
In de eerste plaats is het in Panama heel gemakkelijk transacties te doen met aandelen aan toonder, een activiteit die elders in de wereld is uitgebannen of aan zeer strikte regels is gebonden. Wie aandelen aan toonder van een bedrijf uitgeeft hoeft in Panama niet te registreren aan wie. Bij doorverkopen idem dito. Kom er dan als opsporingsambtenaar maar eens achter wie wat in bezit heeft.
Bedrijfje oprichten?
Een van de redenen dat internationale banken allemaal groot tegenwoordig zijn in Panama is het feit dat in zeer kleine bedrijfjes enorme kredieten en bedragen omgaan. Een bedrijf oprichten in Panama is kinderspel. Twee of meer volwassenen van om het even welke nationaliteit kunnen volgens de wet een bedrijf beginnen, als een natuurlijk persoon of als “legale entiteit”. Een (vals) paspoort is genoeg. Beter nog is de sociedad anonima, waarbij zowel het vermogen als de identiteit van de eigenaren is afgeschermd. Het hoeft allemaal niet meer dan 1000 dollar te kosten Panamese advocaten mogen alle (notariële) transacties en papierwerk uitvoeren.
Brievenbusfirma’s
Eén van de belangrijkste advocatenfirma’s in het land heeft een directeur die deel uitmaakt van het kabinet. Cliënten waren onder meer: Muammar Gaddafi, Robert Mugabe, en Bashar al-Assad. De firma Mossack Fonseca is genoemd in het FIFA-schandaal en zou jaarlijks in de wereld de meeste off shore- en brievenbusfirma’s creëren.
Fysiek adres
Alleen de directie van Panamese firma’s kent de namen van de beneficial owner in het buitenland die trouwens misschien ook wel weer een off shore bedrijf in bijvoorbeeld de Bahama’s is. Registratie is vrijwel non-existent, bedrijven hoeven niet eens een fysiek adres in Panama te hebben. Verder betalen internationaal gelieerde bedrijven bijna geen belasting.
Zeeschepen
Scheepvaart is een andere attractie voor investeerders in Panama. Het systeem an sich is al een witwasoptie. Wie het zakelijk nuttig acht kan via zijn Panamese sociedad anonima een schip registreren. Buitenlandse scheepvaartbedrijven die zich in Panama vestigen betalen sowieso geen belasting. Er is geen land ter wereld waar zoveel zeeschepen staan geregistreerd. Inspecties zijn relaxed, wie een oud barrel koopt voor een drugstransport kan zonder veel problemen binnen een dag zeewaarts onder de Panamese vlag.
Schatkist
De Verenigde Staten zet voortdurend druk op Panama om verandering in wetgeving door te voeren. Maar daarin wordt nauwelijks vooruitgang geboekt. De Panamese elite verdient aan het systeem. Een schatting is dat de buitenlandse investeringen in Panamese dienstverlening en de scheepvaart-business jaarlijks 300 miljoen dollar opbrengen. Maar de schatkist loopt door de voordelen die buitenlanders genieten bijna 400 miljoen jaarlijks aan belastingen en tarieven mis.
Dit artikel is een bewerking van het in september vorig jaar verschenen Crimesite-artikel: