Politieagenten zijn voortaan niet meer automatisch verdachte bij onderzoek naar geweldgebruik door de politie. Hiervoor in de plaats komt een feitenonderzoek dat uitgaat van rechtmatig optreden. Dat staat in een wetsvoorstel van minister Van der Steur van Justitie.
Kwetsbare positie
De maatregelen vloeien voort uit de stelsel-herziening over geweldsaanwending door opsporingsambtenaren waar Justitie mee bezig is. Dit traject is in gang gezet omdat in de procedures rondom het onderzoek en de afdoening van geweldgebruik door politieagenten vaak onvrede ontstaat. Justitie zegt recht meer rekening te willen houden met de speciale – en vaak kwetsbare – positie van de politieagent. Agenten zijn bevoegd geweld te gebruiken maar moet in sommige situaties zelfs geweld gebruiken als anderen in gevaar komen.
Andere situatie
De minister vindt dat de huidige algemene delictsomschrijvingen (mishandeling of doodslag) onvoldoende zijn toegespitst op situaties waarin de politieagent handelt uit hoofde van zijn taak. Als een politieagent nu wordt vervolgd omdat hij de regels van zijn geweldsinstructie heeft overtreden, is dat voor dezelfde delicten als iemand die niet bevoegd is geweld te gebruiken. Maar de politieagent bevindt zich in een andere situatie, omdat hij heeft gehandeld uit hoofde van zijn taak en bevoegdheid.
Nieuwe delictsomschrijving
Daarom komt er een nieuwe, op de politieagent toegesneden delictsomschrijving, die schending van de geweldsinstructie strafbaar stelt. Deze omschrijving biedt meer ruimte voor een passende reactie op geweldgebruik door een politieagent dan vervolging voor een algemeen geweldsdelict, zoals nu het geval is. Op schending van de geweldsinstructie komt een maximum gevangenisstraf van drie jaar te staan, maar dan moet er wel sprake zijn van een dodelijke afloop. In de geweldsinstructie staan regels over hoe en wanneer geweld mag worden gebruikt.
Volgens Justitie garandeert het wetsvoorstel dat ook in de toekomst ‘goed en gedegen onderzoek’ wordt gedaan naar de toedracht van het gebruik van geweld en naar de vraag of volgens de regels is gehandeld. Het wetsvoorstel is dinsdag voor advies naar onder meer de Raad voor de rechtspraak en het Openbaar Ministerie gestuurd.
Zie voorbeelden van geweldsituaties bij politieoptreden:
Agent schiet dreigende verdachte dood