Privacy nu definitief begraven (COLUMN)

Menigeen zal een dezer dagen een iPad of iPhone onder de kerstboom aantreffen waarmee hij of zij denkt onbezonnen op het world wide web te kunnen surfen, geheel privé en onbespied door wie dan ook. Die laatste gedachte kan men, als het aan het kabinet ligt, binnenkort vergeten.

Door Arthur van der Biezen

Meer tappen

De NOS kopte op 28 oktober 2016: ‘Kabinet: inlichtingendiensten mogen meer tappen’:

Het kabinet werkt al jaren aan het plan om de inlichtingendiensten meer bevoegdheden te geven. (…) De geheime diensten mogen nu al internetverkeer aftappen, maar mogen maar één tap per keer plaatsen. In de nieuwe wet mogen grotere hoeveelheden internetverkeer worden afgetapt en vervolgens doorzocht op bepaalde informatie.

En dan is het dus echt afgelopen met uw en mijn privacy en met de waan dat er niemand mee kan en mag kijken. Het wetsvoorstel, dat het zo goed als zeker gaat halen omdat er in de Tweede Kamer een meerderheid voor is, voert het veelbesproken “sleepnet” in waarvan de Amerikanen reeds jaren op grote schaal vrolijk gebruik maken. De nieuwe wet stelt de inlichtingendiensten in staat datacentra die bijvoorbeeld e-mail, sms , internetbellen en apps verwerken structureel in de gaten te houden.

Sleepnet-effect

De Volkskrant schreef over de nieuwe wettelijke bevoegdheden dat:

 Critici van de wet menen dat de wet een “sleepnet-effect” heeft: door grote hoeveelheden internetdata af te tappen komt de privacy van onschuldige burgers in het geding. Om enigszins tegemoet te komen aan die kritiek , wil het kabinet dat een nieuwe toetsingscommissie zich eerst uitspreekt over specifieke aftapverzoeken. Die commissie bestaat uit drie personen , waarvan er minstens twee rechter zijn. De derde persoon is een expert , bijvoorbeeld op het gebied van interveiligheid.

Of een dergelijke commissie echter in staat zal zijn om serieus tegenwicht te (kunnen) bieden tegen de steeds groter wordende roep van de veiligheidsdiensten om meer bevoegdheden valt te betwijfelen.

Naar verwachting zullen de (internet-) sluizen volledig open worden gezet en open blijven als er ooit in Nederland zich een incident voordoet zoals in België en Frankrijk. Op privacy gespecialiseerde organisaties (zoals de Privacy Barometer) luiden inmiddels de noodklok. Deze laatste bron geeft een heldere opsomming van alle bevoegdheden die na invoering van de nieuwe wet mogelijk zijn.

Grootschalig afluisteren

Na invoering van genoemde wet mogen de geheime diensten ‘grootschalig en ongericht’ het internet afluisteren (art.48) . In de toelichting van de wet schrijven de ministers hierover dat ‘de diensten zich richten op een geografisch gebied of op bepaalde datastromen’ afhankelijk van de opdracht. Als voorbeelden noemt de minister dat de (privé) communicatie via een bepaalde app, social medium of game kan worden afgeluisterd. Ook kan de volledige communicatie met een bepaald land worden afgeluisterd. Naar verwachting zal dit praktisch gaan gebeuren door het installeren van ‘aftappunten’ door de AIVD bij grote (kabel) internetpunten. De zo verzamelde ruwe gegevens zullen na eventuele ontsleuteling, maximaal 3 jaar worden bewaard en kunnen in die periode op verschillende criteria worden doorzocht (artt. 49 en 50). Gegevens mogen ook gekoppeld worden aan andere gegevens die de AIVD heeft of mag opvragen en op basis van criteria, algoritmen of profielen worden doorzocht (art. 60).

Juridische realiteit

Deze extreme en vrijwel onbeperkte bevoegdheden zullen in de praktijk een enorme stortvloed aan  informatie gaan opleveren die niet alleen gebruikt zal gaan worden bij de terreur bestrijding. De juridische realiteit in ons land is helaas dusdanig dat informatie  die dmv een aanvankelijk legaal toegepaste bevoegheid is verkregen , en die voor andere zaken en/of rechtsgebieden belangrijke (belastend) informatie heeft opgeleverd, in het kader van de “voortschrijdende bevoegdheid” jurisprudentie gebruikt kunnen gaan worden bij een uiteenlopende strafrechtelijke vervolging(en).

De Hoge Raad accepteert in haar uitspraken inmiddels een (vrijwel) ongebreidelde vermenging van informatie stromen en bevoegdheden die bij een onrechtmatige toepassing amper nog tot een niet ontvankelijkheid en/of bewijsuitsluiting leiden.

De geheime diensten zullen naar verwachting belastend strafrechtelijke materiaal of als anonieme info in de strafrechtsketen “dumpen” of anderszins gaan doorsluizen.

Met deze wet kunnen u en ik er zondermeer vanuit gaan dat de privacy definitief begraven is. U hoeft zich vanaf nu op dit punt géén enkele illusie maar te maken. U bent gewaarschuwd.

Arthur van der Biezen is strafadvocaat te Den Bosch.

Andere columns door Van der Biezen.