Trend: grote strafrechtelijke onderzoeken kenmerken zich door jarenlang afluisteren. Voorbeelden zijn Piet W. (250.000 gesprekken) en Danny K. (250 gigabyte aan gesprekken). Let wel: geen telefoons, maar direct afluisteren met verborgen microfoontjes. In auto's, in woningen, café's of in een business class-stoel. Deze opsporingsmethode levert een vloed aan gesprekken op. En ook problemen.
Door @Wim van de Pol
Strafzaken waarin veel ovc-gesprekken (OVC staat voor Opnemen Vertrouwelijke Communicatie) zijn opgenomen zijn duur doordat er vele mensuren opgaan aan het uitluisteren en verbaliseren van de urenlange opnames. Dat terwijl de besproken informatie die werkelijk zaaksgerelateerd is steevast dungezaaid blijkt. Nog dunner gezaaid is de informatie die echt bruikbaar is voor het bewijs.
40 gesprekken
En als het dan al bruikbaar is, dan zijn de zinsnedes vaag en is het een heel gepuzzel om met de gespreksflarden hard te maken dat verdachten bijvoorbeeld over een drugstransport of een afpersing spreken. In het Andes-onderzoek tegen Vrij en K. zijn er vele duizenden gesprekken in het dossier gevoegd. Maar het Openbaar Ministerie heeft maar een minimiem aantal fragmenten – een 40-tal – gebruikt voor het bewijs.
Logistieke ramp
Voor de procesgang zijn de gigabytes met kletspraat niet bepaald een zegen. 'Het is een logistieke ramp', verzuchtte de advocaat van Danny K., Inez Weski. 'Ik heb gevraagd om een overzicht van alle geverbaliseerde verslagen van de gesprekken, met een verwijzing naar het geluidsbestand. Ik wil kunnen controleren of er ook werkelijk is gezegd wat er staan.' Weski heeft in de zaak van haar cliënt Piet W. al vastgesteld dat dit soms niet het geval is.
Klachtwaardig
In het praktijk is het nauwelijks mogelijk om de duizenden uren aan opnames uit te luisteren. 'Maar dat moet wel', zei advocaat van Dick Vrij, Nico Meijering maandag ter zitting, 'anders ben ik klachtwaardig. Ik moet nagaan of er misschien ontlastende informatie op die opnames te horen is.' Weski voegde er nog een probleem aan toe: 'Voor mij is het al een hele toer om die bestanden te beluisteren, maar mijn cliënt wil ze ook beluisteren. En hij heeft zelf niet de beschikking over een computer.'
Toetsen
Weski: 'Die immense hoeveelheid aan gespreksfragmenten draagt de suggestie dat er heel wat bewijs is maar het is vooral lucht en speculatie. Als we geen goede toegang hebben tot de gesprekken kan mijn cliënt zich niet verweren. We moeten het bewijs toch kunnen toetsen.'
Seks
Nico Meijering wil van het Openbaar Ministerie weten hoeveel gesprekken er in totaal zijn opgenomen, en ook welke wel en welke niet in het dossier zijn vervat. Meijering: 'Ovc-gesprekken zijn gevoerd in een bepaalde setting. Dus is het van belang in welke context een gesprek is gevoerd. Ik wil weten wat er daarvoor is gezegd en daarna. Dat zie ik niet in het dossier.' Hij verwees naar een opvallend gesprek over seks door zijn cliënt Dick Vrij, dat was opgenomen in diens auto, maar dat geen enkele zaaksgerelateerde informatie bevatte. 'Wat is het criterium? Waarom zit dit gesprek er wel in en anderen niet?', vroeg Meijering.