Op Schiphol is eind december de Rotterdammer Ton van D. (66) aangehouden op verzoek van de Belgische justitie. Dat hebben bronnen bij het Antwerpse gerecht bevestigd. Van D. is verdachte in een groot xtc-onderzoek rond een xtc-laboratorium in Brecht (B) dat in december 2011 werd ontmanteld. Van D. was begin jaren negentig één van de topfiguren in het Nederlandse drugsmilieu omdat hij rond 1990 vele miljoenen verdiende met de productie van xtc. Van D. wacht momenteel op uitlevering naar België.
Door Wim van de Pol
In het onderzoek is nog een Rotterdammer aangehouden. Jurriaan M. zou in België een nepbedrijf hebben opgericht en zouden voor de criminele organisatie een loods hebben gehuurd aan de Klein-Veerle in Brecht. In het zogenaamde “conversielab” werd het goedkope apaan omgezet in het zeer dure BMK, een belangrijke grondstof voor de productie van amfetamines en xtc.
De Federale Gerechtelijke Politie ontdekte dat het laboratorium werd bevoorraad door het chemische bedrijf Alchem uit Slowakije. De directie van dat bedrijf werd gevoerd door de Nederlander Sylvester V. Op papier leverde het Slowaakse bedrijfje plantaardige olie, maar in werkelijkheid ging het om zogenaamde precursoren voor chemische drugs. Ton van D. zou volgens het Antwerpse parket ook de rol van chemicus hebben gespeeld. Van D. is zelf naar China gereisd om te leren hoe apaan om te zetten in BMK, schrijft het parket.
Willem Endstra
Tussen 1990 en februari 1992 deed het toenmalige Interregionale Rechercheteam Noord-Holland/Utrecht onderzoek naar een criminele organisatie waar onder meer Ton van D., Ronald van E., Willem Endstra (foto rechts) Mink Kok, Jan Femer en Stanley Hillis deel van uitmaakten. De belangrijkste chemicus in die organisatie was de Belg Danny Leclere.
In februari 1992 werden als hoofdverdachten Van D., Leclere, Van E. en ook Willem Endstra aangehouden, maar Kok, Femer en Hillis ontsprongen de dans. Van D. en Van E. kregen tien jaar cel, Endstra kwam met de schrik vrij. Danny Leclere meldde zich na een verlof niet terug in het huis van bewaring en werd op 20 mei 1993 op een oprit tussen Gooiseweg en de Amsterdamse Ring doodgeschoten door onbekenden.
Gigantische omzet
De zogenoemde “xtc-bende” was tussen 1990 en 1992 de eerste en enige organisatie in de wereld die op grote schaal xtc-pillen kon maken. Xtc was nieuw en pillen gingen voor enkele tientjes per stuk van de hand. Bovendien slaagde de groep van Mink Kok en Stanley Hillis (foto onder) erin de pillen naar Groot-Britannië te exporteren, waar onder meer het Ierse Republikeinse Leger (IRA) de grote Britse steden van de nieuwe lovedrug voorzag. Vele sporttassen met Britse ponden gingen bij Endstra naar binnen.
Het IRT becijferde op basis van een administratie die werd aangetroffen in een pand in Rotterdam dat de groep van Van D. tussen 1989 en 1992 15 euro per pil aan winst kreeg. Voor 33 miljoen gulden aan kosten maakten Van D. c.s in die periode een omzet van 297 miljoen gulden. Willem Endstra zorgde voor het witwassen van een flink deel van dat geld. Van D. kocht onder meer een Grieks eiland. De politie slaagde er niet in de geldstroom naar Endstra goed in beeld te krijgen. Wat Mink Kok c.s. verdienden en aan geld bij Endstra hebben belegd is nooit in kaart gebracht, maar dat moet ook aanzienlijk zijn geweest.
Een andere geldstroom liep via Antwerpen en de Antwerpse wisselaar Robert C., die ter waarde van 15 miljoen voor Van D. zou hebben witgewassen.
Ontsnapping
Van D. werd op 22 juni 1992 door twee mannen die zich uitgaven voor politiemensen gelicht uit de Bijlmerbajes en ontsnapte. Zelf hield hij vol dat de politie hem op vrije voeten had gesteld om zo nader onderzoek te doen. Hij bleef voortvluchtig maar op 17 augustus 1993 is hij met mede-verdachten op de Jan Van Rijswijcklaan in Antwerpen door een bijzondere eenheid van de Rijkswacht aangehouden. Er werd daarbij volgens betrokken advocaten zonder aanleiding geschoten. De Rijkswachters openden het vuur op de auto waar Van D. net in had plaatsgenomen. Er is gericht geschoten op de benzinetank maar de auto ontplofte niet. De chauffeur kreeg kogels in de arm en in de borst en raakte levensgevaarlijk gewond, Van D. bleef als door een wonder ongedeerd.
Willem Endstra is doodgeschoten in 2004, Jan Femer in 2000 en Hillis in 2011. Mink Kok zit vast in Libanon. Zakenpartner van Van D. Ronald van E. raakte na een aanslag in 1999 zwaar invalide.
Ton van D. leidde jarenlang een rustig bestaan. Hij mengde zich – op enkele bezoeken aan het kantoor van Endstra op de Amsterdamse Apollolaan na – niet in de grote oorlog in de Amsterdamse onderwereld om de Endstra-erfenis, zoals die beschreven staat in het boek De Liquidatie Dossiers (lees een verhoor van Van D. in de zaak).
Het parket in Antwerpen geeft officiëel geen commentaar op de arrestatie van Van D. Een bron stelde tegen een verslaggever van Het Nieuwsblad dat het om een ‘zeer mooie zaak gaat. (…) De bewering dat het Antwerpse parket alleen maar op de kleine vissen jaagt, en de grote vissen laat zwemmen, is bij deze ontkracht’.