Onterechte detentie: 11 miljoen schade

In 2012 kregen 4783 mensen een schadevergoeding omdat ze onterecht in hechtenis hebben gezeten. Net als het stel uit Almere dat maandag is vrijgelaten na 32 dagen onterechte cel. Dat cijfer is bijna meer dan drie keer zoveel dan in 2002. Ybo Buruma, raadsheer bij de Hoge Raad, vindt dat Nederland 'zich moet schamen als we die lijn niet om kunnen buigen'. Buruma pleit voor minder routineus opleggen van voorlopige hechtenis.

Door @Wim van de Po

11 miljoen

Er stromen jaarlijks ongeveer 20.000 verdachten het gevangeniswezen in, los van de mensen die in een politiecel komen. Aan de onschuldigen onder hen is een totaalbedrag van meer dan 11 miljoen euro uitgekeerd. Bij een dagtarief van 80 euro betekent dit een gemiddelde van ongeveer 27 dagen per onterecht gehechte.

Afweging

Buruma publiceert deze maand over de problematiek een artikel. Hij vindt dat er teveel mensen onschuldig de cel in gaan en dat dit bovendien de samenleving teveel geld kost. Rechters moeten afwegen tussen opsluiting van iemand die wordt geacht onschuldig te zijn en het laten gaan van iemand die zich misschien onttrekt aan zijn berechting en uiteindelijke straf, en misschien ook nog in de tussentijd nieuwe delicten pleegt.

Schrik erin

Volgens Buruma zit sinds de ongelukkige vrijlating van Saban B. 'de schrik' er goed in. De vrijheidsstraf van zo’n 15.000 veroordeelden is niet ten uitvoer is gelegd omdat het systeem niet weet waar ze verblijven. En toch had Nederland in 2010 volgens de Raad van Europa het hoogst percentage voorlopig gehechten.

Colombiaan: borgtocht

Een nieuwe wet moet per 1 november alternatieven voor voorlopige hechtenis stimuleren.

Buruma: 'Maar wat is er nou mooier dan een borgtocht van een miljoen voor een vermoedelijke Colombiaanse coke handelaar die met verbeuring van dat geld zijn heil zoekt in de tropen? In de praktijk weet de rechter niet eens hoe hij zo’n aanbod zou moeten verwerken; kan hij een koffer geld aannemen (of wordt hij dan een witwasser) en waar laat je dat dan? Er is dan ook nauwelijks een procespartij die het voorstelt. En moet een vechtersbaas met wijf, woning en werk nu echt worden opgesloten omdat dat kan, zelfs bij een geur van noodweer? Ik schrijf het luchtig op, maar bedoel serieus dat het daadwerkelijk verminderen van voorlopige hechtenis geld kan besparen en misschien zelfs opleveren.'

Gewoonte

Volgens Buruma kent het Nederlands strafrechtelijk systeem kent afgezien van de schadevergoeding geen enkele prikkel om mensen niet ten onrechte voorlopig op te sluiten. Er wordt steeds gemakkelijker gehoor gegeven aan het steeds sterker appel op efficiency en risicomijding. Buruma: 'We kunnen spreken van een diep gewortelde gewoonte, bijna een vanzelfsprekendheid. En dat is precies wat vrijheidsbeneming niet mag zijn.'