De politie gebruikt pasfoto’s van zeker 6,5 miljoen migranten in het systeem CATCH voor gezichtsherkenning, zonder dat ze ooit met misdaad in verband zijn gebracht. Dat is in strijd met de wet, zeggen deskundigen na onderzoek van RTL Nieuws.

Mensen die van buiten de Europese Unie naar Nederland komen om hier te wonen, werken, studeren of asiel aanvragen, belanden automatisch in een enorme gezichtendatabase van de politie. Personen die in de database staan, voelen zich gediscrimineerd: ‘We worden op voorhand gezien als criminelen’, zeggen ze tegen RTL Nieuws.

Verplichte pasfoto

Het betreft een database met 8 miljoen gezichtsfoto’s van zeker 6,5 miljoen mensen die in de vreemdelingenadministratie staan geregistreerd. Daarin staan onder meer expats, asielzoekers en buitenlandse studenten die van buiten de EU naar Nederland komen. Zij zijn allen verplicht een pasfoto te laten maken, bijvoorbeeld voor hun verblijfsvergunning, maar buiten hun medeweten om gaat een kopie daarvan naar het politiesysteem CATCH.

Onrechtmatig

De politie gebruikt de enorme gezichtendatabase in situaties om de identiteit van een verdachte te achterhalen. Pasfoto’s uit de vreemdelingenadministratie worden al jaren voor dit systeem gebruikt, maar volgens deskundigen op het gebied van immigratie- en mensenrechten is dat in strijd met de wet en is er sprake van discriminatie omdat onschuldige buitenlanders geregistreerd worden in het politiesysteem.

‘Niet lichtzinnig’

Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat juridisch gezien alles goed is geregeld. In de wet staat wanneer de politie vingerafdrukken uit de vreemdelingenadministratie mag raadplegen voor onderzoeken. De politie gebruikt die regeling om ook gezichtsfoto’s te doorzoeken. De politie zegt zich aan strenge voorwaarden te houden en niet lichtzinnig om te gaan met de gevoelige gezichtendatabase. Het is niet bekend in welke mate het politiesysteem bijdraagt aan het oplossen van misdaden.

Tweede gezichtendatabase

Opvallend is dat er naast de mogelijk onwettige gezichtendatabase van buitenlanders óók een tweede gezichtendatabase van de politie is. Daarin staan 2,7 miljoen foto’s van ruim 1,2 miljoen Nederlanders én buitenlanders die daadwerkelijk door de politie als verdachte zijn aangemerkt, of zijn veroordeeld.

Niet hetzelfde

Heleen Janssen van de Universiteit van Amsterdam is deskundige op het gebied van technologie en (mensen)rechten en toetste jarenlang voor ministeries of wetten goed in elkaar zaten. ‘De wet geeft precies aan wat de politie mag gebruiken. Gezichten zijn echt niet hetzelfde als vingerafdrukken. Het is problematisch dat het ministerie dat wel zo ziet.’

Vraagtekens

Andere juridisch deskundigen betwijfelen ook of de politie zich aan de wet houdt. Zelfs de Autoriteit Persoonsgegevens, de toezichthouder die controleert of de overheid zich aan de privacyregels houdt, zet vraagtekens bij de praktijk.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie publiceerde vorige week nog een uitspraak waarin de hoogste Europese rechter besliste dat dit soort politiedatabanken alleen zijn toegestaan als de wet daarvoor ‘voldoende duidelijk en nauwkeurig’ is.