In het jaar dat Ridouan Taghi in Dubai werd aangehouden zijn er zeker drie ambtenaren van de AIVD in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) op bezoek geweest. Het precieze aantal AIVD’ers dat op één van de drie reizen is mee geweest weigert de dienst te verstrekken. Crimesite deed in maart 2021 een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur en vroeg informatie over dienstreizen van AIVD-ambtenaren tussen 2017 en 2020 naar de VAE en Marokko. Deze maand leverde de AIVD de informatie.
Door @Wim van de Pol
De reden voor dit Wob-verzoek was dat de AIVD kennelijk heeft samengewerkt met Marokko en de emiraten (waar Dubai er één van is) in de zaak van de opsporing van Ridouan Taghi. Deze werd op 16 december 2019 in een huis in Dubai aangehouden.
Op 1 maart 2018 had het landelijk parket voor de zoektocht naar Taghi een apart onderzoek gestart: 26Capecoral.
Zusterdiensten
Wat er precies is voorgevallen in die jarenlange zoektocht zullen we volgens een Nederlandse rechter-commissaris nooit precies weten. Deze onthield aan de rechtbank vorig jaar vele honderden pagina’s over de bijzondere opsporingsmethoden die zijn ingezet, en tekende aan dat die mogelijk ‘nooit openbaar’ zullen worden. Wel is duidelijk dat justitie onder meer bij bedrijven als Spotify en Facebook informatie over Taghi en zijn familie opvroeg. Duidelijk is ook inmiddels, dat in die opsporing hele landen zijn doorzocht op het gebruik van Sky-toestellen. Zeker is ook dat er samenwerking is gezocht met inlichtingendiensten, zoals de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA), de FBI en ook met zusterdiensten van de AIVD.
Pikant
Pikant is dat met zekerheid is vast komen te staan dat inlichtingendienst AIVD een rol heeft gespeeld in onderzoek 26Capecoral. Er is namelijk door de dienst aan het Openbaar Ministerie een document verstrekt waarin staat dat ‘de autoriteiten van Dubai’ op 7 januari 2020 aan een ambtenaar van de AIVD spullen van Taghi hebben overhandigd. Dat waren: twee Blackberry-telefoons, een iPhone, een tablet, en een laptop. Er staat in het document dat:
de Dubaise autoriteiten stellen dat deze devices bij Ridouan Taghi bij diens aanhouding op 16 december in beslag genomen zijn.
‘Niet-actuele gegevens’
In antwoord op het Wob-verzoek schrijft de AVID dat het verzoek alleen toegewezen wordt voorzover het gaat over ‘niet-actuele gegevens’. Dat zijn gegevens die niet zien op nog lopende onderzoeken van de AIVD. Of er feitelijk ook (geweigerde) gegevens zijn aangetroffen die zien op het actuele kennisniveau, dus over lopende onderzoeken, daar zegt de dienst niets over.
De verstrekte gegevens zijn ‘gegevens die de AIVD ooit wel heeft verwerkt, maar die niet langer relevant zijn.’
De conclusie mag dus zijn dat de gegevens over reizen die aan Crimesite zijn verstrekt niet zien op nog lopende onderzoeken. En tevens dat er veel meer reizen kunnen zijn geweest dan gemeld. Dat zijn (dan) gegevens waarover de dienst geen informatie geeft omdat het ‘actuele gegevens’ zijn en bij nog lopende onderzoeken horen.
De dienst weigert de exacte reisdata te verstrekken, alleen het jaar dat de reis plaatsvond is vermeld.
Vijf reizen
In de periode van 1 januari 2017 tot medio 2020 zijn er door AIVD’ers zeker vijf reizen naar de VAE gemaakt. In 2017 reisde 1 persoon naar hoofdstad Abu Dhabi, in 2018 1 persoon naar Dubai, in 2019 2 personen naar Abu Dhabi en nogmaals 1 persoon naar Abu Dhabi. In 2019 was er daarnaast nog een reis naar Abu Dhabi waaraan een onbekend aantal AIVD’ers deelnam.
Er zijn over het onderzoek naar Taghi door AIVD’ers contacten onderhouden met collega’s in de VAR. Dat staat vast. Zij namen immers de ‘devices’ , die tijdens de aanhouding van Taghi in een woning zouden zijn aangetroffen, in de VAE in ontvangst. Zowel het ministerie van Binnenlandse Zaken als de hoofdkwartieren van de verschillende veiligheidsdiensten van de VAE bevinden zich in Abu Dhabi.
Onzeker
Er is veel onzeker over de omstandigheden waaronder Taghi is aangehouden. Welke dienst de inval deed, waar de inval werd gedaan, wat er precies werd aangetroffen, wat er op de aangetroffen telefoons en computers stond, hoeveel personen er (eventueel) bij Taghi waren en hoe de plaatselijke autoriteiten bij het adres kwamen, is niet geverbaliseerd in het Marengo-onderzoek. Anders dan dat Taghi in ‘een woning’ in Dubai is aangehouden is niet bekend.
Taghi is hier tot nu toe ook niet over gehoord. Zijn advocaat Inez Weski heeft in het verleden wel aangegeven dat Taghi wel door de rechter-commissaris wilde worden gehoord. De rechter-commissaris heeft dat tot nu toe niet gedaan. Taghi heeft overigens ontkend dat hij kennis heeft van foto’s van een vermoorde vrouw die op één van de BlackBerry’s zou zijn gevonden. Door zijn verdediging zijn nadere gegevens zoals metadata gevraagd aan het Openbaar Ministerie. De rechtbank heeft het verzoek om nader onderzoek naar die telefoon afgewezen.
Waarom was de AIVD betrokken en nam een ambtenaar van de AIVD in Dubai op dat moment Taghi’s spullen in ontvangst? Het Openbaar Ministerie wil dat niet zeggen.
Inez Weski: ‘Feitelijk verschijnt in het dossier ineens in januari de AIVD, die in Dubai gegevensdragers in ontvangst nemen, een onderzoek zou gaan verrichten naar die spullen, maar direct al besluiten dat toch niet te doen en die spullen direct doorgeven aan het Marengo-team. Die gang van zaken maakt in feite de AIVD tot een vooruit geschoven postbus, dus als een soort buitendienst opsporingsambtenaar, terwijl de AIVD wettelijk geen opsporingsambtenaar is. Vooral ook zonder dat de verdediging kan controleren waarom dit allemaal zonder rechtshulpverzoek gebeurt en zonder mogelijkheid van controle op de herkomst van die goederen. De zoveelste black box in dit dossier.’
Marrakech
In 2019 en in 2020 waren er bezoeken van (telkens) één AIVD-ambtenaar aan Rabat en Marrakech. Het bezoek aan Marrakech is opmerkelijk omdat daar destijds het politie-onderzoek plaatsvond naar een moord in 2017 waarvan de politie Taghi verdenkt. Destijds liep in Marrakech ook de rechtszaak tegen een groep Nederlandse verdachten van het uitvoeren van die moord.
Gissen
Formeel verlopen contacten tussen Nederland en Marokko stroef. Anderzijds blijkt uit het Marengo-onderzoek dat Nederlandse politiemensen informatie krijgen toegespeeld van Marokkaanse collega’s en toegang krijgen tot politiebureaus bij verhoren van verdachten.
De moord op de zoon van een rechter in Marrakech veroorzaakte grote beroering in Marokko, en had een grootscheeps onderzoek en veroordelingen van (onder meer) een familielid van Ridouan Taghi tot gevolg. Er loopt nu hoger beroep.
Het ligt in de rede dat een Marokkaanse geheime dienst ook actief heeft bijgedragen aan de opsporing van Taghi in Dubai. Taghi heeft zelf verklaard, dat hij Marokkaanse agenten heeft gezien bij zijn aanhouding en verhoren daar. Maar hoe dat is gebeurd en of de Nederlandse AIVD hierin ook een rol heeft gehad is gissen.
Blinde vlek
Of de AIVD-bezoeken aan de VAE en Marokko zijn afgelegd in verband met Ridouan Taghi blijkt niet uit de data in het Wob-verzoek. Anderzijds is het mogelijk dat het aantal bezoeken van AIVD’ers aan die landen (tussen 2017 en 2020) veel groter is geweest dan de zeven die nu bekend zijn geworden.
Wel staat het in ieder geval vast dat de AIVD bijdraagt aan onderzoeken door het Nederlandse Openbaar Ministerie. Deze bijdrage is daarmee niet te controleren voor Nederlandse rechtbanken en een blinde vlek in sommige strafprocessen over georganiseerde criminaliteit. Dat terwijl blijkt uit rapporten van internationale organisaties dat in landen als Marokko en de VAE stelselmatig mensenrechten worden geschonden.
Overigens onderhouden inlichtingendiensten van Marokko zeer goede contacten met zusterdiensten in zowel de Verenigde Staten, als Europa, en zelfs Israel. Woensdag organiseert Marokko een grote bijeenkomst over terrorismebestrijding waaraan 84 landen deelnemen. Ook daar zijn ambtenaren van veiligheidsdiensten van vele landen aanwezig.