Als vuurpijlen zo mooi schoot het Openbaar Ministerie deze week de ene na de andere zaak de schijnwerpers in. Iedereen kon het schouwspel live aanschouwen. Operatie Trefpunt! Met de precisie van een predator drone doorzocht het OM maar liefst 111 panden, garages en loodsen.

Door Jillis Roelse

55 mensen werden gearresteerd. Motoren en luxe auto’s werden voor het oog van draaiende camera’s weggesleept. Televisieploegen en journalisten van vele kranten waren van te voren (!) al uitgenodigd om afgelopen maandag mee te gaan met de landelijke actie dag om zo loodsen vol tevreden pruttelende xtc-pannen en potten te filmen. Als dit geen kaakslag tegen het Brabantse criminele milieu was, dan aten de officieren van justitie hun bef op.

Volgende vuurpijl

Nog nauwelijks hiervan bekomen ging de volgende vuurpijl al weer de lucht in: in Enschede waren twee mensen aangehouden die verantwoordelijk zouden zijn voor het organiseren van illegale gokpraktijken. De politie vond in een huis bijna € 300.000,- contant geld, bingo! Ook in deze zaak werden direct de beelden van de doorzoekingen op de televisie uitgezonden.

In beide zaken vallen dezelfde aspecten op. Allereerst de ontzettende tevredenheid van het Openbaar Ministerie. Als Bokito zo trots verschijnt men met een glimlach van oor tot oor gretig voor de camera om alles haarfijn uit de doeken te doen. Maar het gaat mij om iets anders dat opviel. Namelijk het feit dat nota bene officieren van justitie tijdens zo’n media-moment dubbel en dwars door het opgelegde ‘bevel beperkingen’ heengaan!

Beperkingen

In een beetje onderzoek verdwijn je als verdachte vrij vlot in voorlopige hechtenis. De onderzoeksrechter geeft zeker in het begin van het onderzoek de ruimte aan de officier van justitie om het opsporingsonderzoek zorgvuldig en goed te kunnen doen. Daarvoor is het soms nodig om aan de verdachte ‘alle beperkingen’ op te leggen. Die beperkingen zijn een uiterst ingrijpend middel. Het betekent namelijk, dat een verdachte geen kip mag zien of spreken. Je mag geen krant lezen, geen televisie kijken, geen radio luisteren en je mag ook niet even naar huis bellen. Een verdachte mag tijdens deze beperkingen alleen contact hebben met zijn advocaat of met iemand van de Reclassering, maar verder met absoluut niemand anders. Je lucht in het huis van bewaring daarom ook alleen, sport alleen, en verblijft in je cel alleen. Soms duren deze beperkingen een kleine week, maar in grotere zaken komt het regelmatig voor dat beperkingen weken kunnen duren.

De media bellen

Het doel van deze beperkingen is om het onderzoek in alle rust en zonder het risico van beïnvloeding te laten verlopen. Wanneer bijvoorbeeld een criminele organisatie wordt opgedoekt, dan voorkomen deze beperkingen dat verdachten nog met elkaar kunnen spreken en zo dingen aan elkaar kunnen verklappen. Tevens is het niet de bedoeling dat een verdachte uit de media belangrijke informatie kan halen.

Om exact die reden heeft het OM deze week volledige beperkingen opgelegd. Zowel in het grote Brabantse onderzoek als in de zaak van het illegaal gokken in Enschede. Maar wat is het eerste wat het OM doet na het opleggen van deze beperkingen? De media bellen! Als een roedel bloeddorstige wolven en met het bloed nog druipend aan hun kaken verschijnen de officier, de hoofdofficier, de teamleider, de korpschef, de chef leiding onderzoek, de chef koekenbakken en wie allemaal nog meer werkt voor het OM en/of de politie, voor iedere draaiende camera en in ieder krantenartikel. Geen nuance, geen terughoudendheid of iets van zorgvuldigheid. En met name, geen onschuldpresumptie. Álle verdachten werden door het OM de media in geslingerd als daders, guilty until proven innocent, opgepakt in ‘hun roversholen.’

Tsjakka! Wie heeft de rechter nog nodig om te oordelen? Wij als OM in ieder geval niet, want wij gaan eerst naar de media en dan pas naar de rechtbank!

Wat ging er door je heen?

In het televisieprogramma van Wilfred Genee getiteld ‘Wat gaat er nu door je heen?’ gaf Bram Moszkowicz onlangs eerlijk toe dat hij liever geen BN-er had willen zijn. Hij had namelijk al die jaren helemaal geen zin gehad om weer om 23:00 uur bij Pauw & Witteman te moeten zitten, maar ‘het moest voor mijn cliënten.’ Dat hij zelf naar iedere première toeging met drie blondines aan zijn arm en aanschoof bij ieder Wakoe-Wakoe televisieprogramma, liet Bram wijselijk maar even onbesproken. Maar waar het mij om gaat, ik zie soms het verschil niet meer tussen BN’er Bram en BN’er OM. Ze houden dezelfde spiegel vast als de koningin in Sneeuwwitje.

Rambo-officieren

Dinsdagochtend wees een rechtbank mijn bezwaarschrift tegen een bevel beperkingen toe, omdat de officier eerst mijn cliënt in alle beperkingen had gestopt maar dezelfde middag nog de media had opgezocht. Daar was de rechter totaal niet blij mee. Als de media-beperkingen gelden voor de verdachte, dan gelden deze media-beperkingen ook voor het OM, zo maakte de rechtbank haarfijn duidelijk.

‘Deze rechtbank houdt niet zo van die Rambo-officieren met hun media dingen’, zei de bode tegen mij na de zitting en ze gaf mij een knipoog. ‘Jullie advocaten zijn namelijk al lastig zat.’

Mr. Jillis Roelse is strafrechtadvocaat in Amsterdam.