In de zaak van het onderzoek naar de Bruinsma-miljoenen in Zwitserland heeft de Amsterdamse justitie geweigerd informatie over de deal van de toenmalige officier van justitie Fred Teeven – in 1997 met John Engelsma, Charles Geerts en Gerard Cok – aan de Zwitserse justitie te verstrekken.
Door @Wim van de Pol
Dat blijkt uit antwoorden van de minister van Justitie op Kamervragen van het SP-Kamerlid Michiel van Nispen, mede naar aanleiding van het boek Fred en de Wet. In dat boek staat uitgebreid beschreven hoe de Amsterdamse justitie mede onder leiding van Fred Teeven het onderzoek naar gelden in Hong Kong en Bazel van de in 1991 doodgeschoten hasjhandelaar Klaas Bruinsma (foto) liet verzanden. Een onderzoek naar witwassen van drugsgelden werd gestaakt. En met John Engelsma, Charles Geerts en Gerard Cok, die werden verdacht van grootschalige belastingfraude, kwam in 1997 een afdoening met Fred Teeven tot stand. In het boek wordt de stelling betrokken dat de Amsterdamse justitie na die deal niet meer mee wilde werken aan een Zwitsers onderzoek naar het Bruinsma-geld in Bazel. In een uitzending van Nova (zie onder) liet een woordvoerder van het parket in Bazel in 2011 doorschemeren dat Nederland onvoldoende reageerde op rechtshulpverzoeken.
Witwas-onderzoek
Op een rekening in Bazel stond ruim 10 miljoen gulden aan Bruinsma-geld waar de drie ex-verdachten recht op meenden te hebben. Nederland stopte het strafrechtelijk onderzoek naar de drie in december 1997 maar de Zwitserse autoriteiten zetten een witwas-onderzoek naar dat geld voort en vroegen aan Nederland middels een rechtshulpverzoek om informatie. Ze legden beslag op het Bruinsma-geld maar kregen hun onderzoek, onder meer omdat ze geen volledige inzage van Nederland kregen, niet rond. De zaak verjaarde en het beslag ging eraf. De miljoenen (inmiddels 11 miljoen euro) vielen toe aan Engelsma, Geerts en Cok.
Afdoeningsbeslissingen
Opvallend is dat Opstelten niet ontkent dat Nederland de Zwitsers onvolledig informeerde. Volgens Opstelten kregen de Zwitsers in 2005 en 2006 enige ‘ordners’ met informatie uit Amsterdam. Maar de Zwitsers waren niet tevreden. In 2006 stuurden de Zwitserse autoriteiten tot tweemaal toe een brief van het Zwitserse OM naar Nederland met de mededeling dat het rechtshulpverzoek aan Nederland nog niet volledig was afgehandeld. Aldus Opstelten. Hij schrijft nu over de Zwitserse herhalingsverzoeken:
Daarbij werd verzocht afschriften te verstrekken van de documenten waarin de afdoeningsbeslissingen in de strafzaken tegen de drie personen zijn vastgelegd. Ik heb niet kunnen vaststellen of uitvoering aan dit deel van het rechtshulpverzoek is gegeven.
Mistig
In de mistige formulering van de brief valt een aantal markante elementen op.
- Dat de Zwitsers vroegen om inzage in de Teeven-deal maar dat het Amsterdamse parket in ieder geval één keer weigerde die informatie naar Zwitserland te sturen.
- Dat de Zwitsers reden zagen om inzage te krijgen in wat Teeven precies had afgesproken met Engelsma, Geerts en Cok.
- Dat Opstelten niet meer kan ‘vaststellen’ of de gevraagde informatie daadwerkelijk is verstuurd. Dit impliceert dus dat het ministerie de correspondentie met Zwitserland niet op een rijtje heeft.
- Dat de Zwitsers het er na twee brieven mogelijk maar bij hebben laten zitten (en daarom in de Nova-uitzending in 2011 hun ergernis lieten blijken).
Side letter
In Fred en de Wet staat dat wie het gehele traject over de vervolging van Engelsma c.s. vanaf de IRT-affaire volgt het zeer voor de hand ligt dat er in de afdoeningsovereenkomst met Engelsma c.s. een side letter is opgenomen over de Bruinsma-miljoenen in Bazel. In zijn brief schrijft Opstelten:
Van het bestaan van een overeenkomst, dat geld op een Zwitserse bankrekening aan de in vraag 3 genoemde personen toe zou komen en Nederland de Zwitserse officier van justitie niet zou helpen met zijn strafrechtelijke onderzoek, of een afspraak van soortgelijke strekking, is geen aanwijzing aangetroffen.
Opstelten zegt dat er geen ‘aanwijzing’ is aangetroffen dat er door Teeven een afspraak is gemaakt. Maar hij zegt niet waar hij de eventuele ‘afspraak’ heeft gezocht. Opstelten schrijft niet dat hij heeft laten nagaan of er in het archief van de Belastingdienst op de Amsterdamse Kingsfordweg een dergelijke side letter of afspraak ligt. Dat dossier is precies het dossier waar de Zwitserse autoriteiten nu zo benieuwd naar waren en in ieder geval in één instantie in 2006 vergeefs om vroegen. Het is ook het dossier waarvan Opstelten nu ‘niet kan vaststellen’ of het naar de Zwitsers is verstuurd.
De zaak krijgt ongetwijfeld nog een staartje.
Lees de antwoorden (pdf) van Opstelten.
Hier de eerdere berichten over de zaak:
Waarom beantwoordt Opstelten de vragen niet?
‘Notaris gehoord in onderzoek Bruinsma-geld’
Kamervragen over “Bruinsma-deal” Teeven (VIDEO)