Jasper S. was een apart figuur, zo vertrok hij eens op zijn trekker naar Groningen om naar de hoeren te gaan. Maar hij heeft geen stoornis, getuigden vrijdagmorgen twee psychiaters en een psychologe voor de rechtbank in Leeuwarden. Hij vertoont wel kenmerken van stoornissen. Zo is hij geen psychopaat te noemen, maar hij scoorde wel hoog op de kenmerkenschaal waarmee psychopathie wordt gemeten. 

Door @Wim van de Pol

S. kan vriendelijk zijn en doet sociaal wenselijk, niet agressief. Maar: hij verplaatste zich niet in zijn slachtoffer, voelde geen empathie of schuld. S. scoort ook hoog in het liegen en bedriegen en heeft gebrek aan berouw. Ter zitting wist hij – ook na aandringen van de voorzitter van de rechtbank – niets te vertellen over hoe Marianne Vaatstra zijn dreiging en agressie had beleefd. Dat zijn toch kenmerken waarop psychopaten hoog scoren. Hij was ook egocentrisch. Maar S. is niet psychopathisch genoeg. 

Extreme fantasieën

Maar wat is het dan wel, met Jasper S.? Hij ontmenselijkte zijn slachtoffer, zeiden de deskundigen, zag haar als een object, had slechts aandacht voor haar lichaam. Dat komt vaker voor bij zedendelinquenten, zo kan het schuldgevoel aan de kant te worden gezet, dat is dan weer niet direct een psychopatisch kenmerk. ‘Dat Jasper S. zich veel niet herinnert dat kan, zei een psychiater: ‘sommige herinneringen zijn te ondraaglijk om bewust te laten worden.’

Toch is er één eigenschap van S. die de deskundigen vinden raken aan een stoornis: zijn extreme seksualiteit. Jasper S. vertelde aan de psychologe dat hij gefrustreerd was over zijn seksuele relatie met zijn vrouw. Daarom bezocht hij ongeveer drie keer per jaar prostituees. Hij zei dat hij er altijd ‘spijt’ van had maar dat ‘de natuur te sterk was.’ Volgens een psychiater had S. extreme seksuele fantasieën, hetgeen een voorportaal naar zogeheten parafilie zou kunnen zijn, extreme seksverslaving. Als Jasper S. deze afwijking zou hebben dan is het van sado-masochistische aard, en dan is er herhalingsgevaar en tevens sprake van verminderde toerekeningsvatbaarheid, zei een psychiater.

Gedicteerd door lust

De roes waarin S. zegt te zijn geraakt bevestigden de deskundigen. Jasper S. leed aan bewustzijnsvernauwing, maar dat was niet permanent. Een psychologe zei dat seksuele frustratie kan hebben bijgedragen aan het feit dat S. op enig moment werd gedreven door louter lust. Hij werd dan gedicteerd door alleen lust en dan viel de rationaliteit weg. Hij nam dan geen verantwoordelijkheid meer voor zijn handelen. Rationele handelingen zoals de fietsen wegzetten deed S. dan op een soort automatische piloot. Maar die roes was er alleen op sommige momenten, zoals op de fatale nacht met Marianne.

Daar komt bij dat S. de aparte eigenschap heeft vooral ’te handelen’ en niet zozeer ’te denken’. Een voorbeeld: Jasper S. trouwde nadat zijn vrouw zwanger bleek te zijn. De psychologe: ‘Hij ziet een jongedame op fiets, lust wordt getriggerd, en dan denkt hij niet meer, maar handelt.’

De kans op herhaling is volgens de psychologe ‘laag tot matig’. Jasper S. is volgens haar zo geschrokken van zijn daad, dat hij zichzelf heeft toegesproken: ‘Dat nooit meer.’

Roerloos

Hij was gesloten, maar geen lastig kind en leerde goed. S. kreeg een gewone, warme opvoeding. Mogelijk zou hij eerder heftig zijn ontspoord als hij die niet had gehad. Een psychiater: ‘Er gebeurden heel ernstige dingen zonder dat sprake is van stoornis. Maar ik deel uw verbijstering.’

Jasper S. hoorde roerloos voorovergebogen de bespreking van zijn intieme gevoelens en seksuele leven aan. Een psychiater zei ervan uit te gaan dat S. niet het achterste van zijn tong heeft laten zien.

S. zei hem eenmaal van plan geweest te zijn om zijn geheim met zich in het graf mee te nemen. Hij kon met niemand over zijn gevoelens praten, evenmin over de moord. 

Met dank aan @Saskia Belleman.

Zie ook:

Bauke Vaatstra: ‘Jasper S. is een rat’ (#3)

Ik heb haar de keel doorgesneden’ (#2)

Jasper S.: ‘Jij bent voor mij’ (#1)