Kroongetuige over de donkere kant van de war on drugs

Een figuur die vroeger hoog in het Sinaloa drugskartel van de Mexicaan Joaquín “El Chapo” Guzmán meedeed heeft als getuige verklaard dat hij persoonlijk een topambtenaar omkocht. Hij zou 6 miljoen dollar hebben uitgereikt aan de man die de leiding had over de war on drugs in Mexico.

Door Wim van de Pol

Maar de kroongetuige tegen El Chapo zegt ook te hebben betaald aan Mexicaanse presidenten.

De Verenigde Staten vervolgen momenteel El Chapo voor een rechtbank in Brooklyn, New York.

Enerzijds een triomf, anderzijds zal door het proces tegen misschien één van de grootste drugshandelaren ook de donkere kant van de strijd tegen de drugshandel onverbiddelijk naar boven komen.

Hoe kon het Sinaloa-kartel tussen 2000 en 2010 zo veel machtiger worden dan de concurrenten?

Twee keer 3 miljoen

“El Chapo”

Jesus Zambada Garcia opereerde vlak naast, en naar eigen zeggen, onder de verdachte El Chapo. Na zijn arrestatie kreeg Zambada de gelegenheid om in de Verenigde Staten een deal te sluiten. Hij legt nu vier dagen lang verklaringen af voor de rechtbank. En die zijn niet alleen belastend voor de verdachte. Ze zijn explosief van aard.

Zambada beweerde dinsdag dat hij twee keer 3 miljoen dollar in cash uitreikte aan de man die onder president Félipe Calderón verantwoordelijk was voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad in Mexico: Genaro García Luna (50). De eerste keer was in 2005 in een duur restaurant.

Minister

García Luna werkte van 1989 tot 1998 bij de Mexicaanse geheime dienst. Daarna was hij algemeen directeur planning en operatie van de Federale Onderzoekdienst (de Mexicaanse FBI). Als zodanig was hij de hoogste autoriteit onder de president die verantwoordelijk was voor de strijd tegen criminele organisaties op het moment dat hij zijn eerste 3 miljoen ontving. Op 1 december 2006 benoemde president Felipe Calderón hem tot minister van Publieke Veiligheid. Hij zou toen nogmaals 3 miljoen hebben ontvangen van het Sinaloa-kartel.

García Luna

Soldaten en mariniers

President Calderón bezwoer bij zijn aantreden in 2006 dat hij de georganiseerde drugshandel keihard en militair zou aanpakken. Hij zette de soldaten en mariniers in, wat in sommige streken leidde tot een binnenlandse oorlog. Jaarlijks kwamen soms meer mensen om het leven dan in landen als Irak of Afghanistan: vele duizenden. Ondertussen kwam het Sinaloa-kartel als winnaar uit de bus in de bloedige strijd tegen zijn concurrenten.

De architect van dat beleid was: Genaro García Luna. De twijfelachtige rol van García Luna was overigens al eens publiekelijk aangestipt door de toenmalige minister van Defensie (García Luna heeft woensdag in een schriftelijke verklaring de beschuldigingen ontkend).

Gekozen president

Zambada onthulde nog meer pijnlijke geheimen, die de openbare aanklager op de openbare zitting in Nw York weg probeerde te houden bij de jury. Een andere zak met miljoenen aan smeergeld ging volgens Zambada naar een functionaris die destijds de naaste adviseur was van de nu net gekozen president van Mexico: Andrés Manuel López Obrador. Dat gebeurde toen López Obrador burgemeester van Mexico-Stad was.

Presidenten

El Mayo

Toen de verdediging hier nadere vragen over wilde stellen protesteerden de openbare aanklagers en rechter Brian M. Cogan ging hierin mee.

De advocaten van El Chapo onthulden vervolgens de inhoud van een besloten overleg tussen de rechter en de beide partijen. Daarin was sprake van kennis die de getuige Zambada zou hebben over het betalen van tenminste 6 miljoen dollar smeergeld aan de nu nog zittende president Enrique Peña Nieto (foto links boven). De advocaten wilde daarover informatie naar buiten brengen. Na protesten van het Openbaar Ministerie besloot de rechter dat de vragen aan Zambada sterk zullen worden beperkt.

Het belang van de verdediging gaat volgens Cogan niet boven:

beschermen van individuen die geen deelnemer zijn aan dit proces en die in verlegenheid zouden worden gebracht.

Eén van Guzmán’s advocaten vroeg de getuige Zambada of hij de huidige president van Mexico zou kunnen corrumperen.

‘Misschien’, zei Zambada.

Pikant

Zeer pikant aan de verklaringen van Zambada is dat hij zijn eigen broer Ismael Zambada García (“El Mayo”) ervan beschuldigd heeft opdracht voor de smeergeldbetalingen te hebben gegeven. El Mayo is voortvluchtig en zou nu leiding geven aan het Sinaloa-kartel. Het belang van de verdediging van El Chapo is de rol van El Mayo uit te vergroten en hem als feitelijke leider van het kartel neer te zetten voor de jury.

De verdediging wil aantonen dat het Sinaloa-kartel onder El Mayo en El Chapo onder één hoedje speelde met de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA) en twee Mexicaanse presidenten: Felipe Calderón en Enrique Peña Nieto.