Laat slachtoffers pas spreken na schuldigverklaring (Column)

‘Wat voor straf moet een verdachte krijgen?’ Vanaf vandaag mogen slachtoffers en nabestaanden van ernstige misdrijven in de rechtszaal onder andere hierover hun mening geven. Zij mogen dit doen omdat het spreekrecht voor slachtoffers vanaf vandaag niet meer beperkt is.

Door Sébas Diekstra en Jennifer Tason Avila

Tot vandaag mocht een slachtoffer zich in de rechtszaal alleen uitspreken over de impact van het strafbare feit op zijn of haar leven. Nu het spreekrecht is uitgebreid mogen slachtoffers en nabestaanden zich ook uitlaten over bijvoorbeeld het bewijs voor het tenlastegelegde strafbare feit, de schuld van de verdachte maar ook de strafmaat.

Negatieve beïnvloeding

Vanuit bepaalde hoeken van de juridische wereld wordt er kritisch gekeken naar de uitbreiding zoals deze is ingevoerd. Dit omdat geenszins uit te sluiten is dat rechters in een strafproces beïnvloed worden door de uitgebreide emotionele verklaringen van slachtoffers. Een slachtoffer mag nu immers ook spreken over het bewijs en de schuld van de verdachte. De kans is aanwezig dat het spreekrecht in deze vorm de objectieve waarheidsvinding aantast. Het uitbreiden van het spreekrecht is toe te juichen maar om negatieve beïnvloeding te voorkomen zou het de aanbeveling verdienen om eerst de schuld vast te stellen, alvorens slachtoffers of nabestaanden vrijuit te laten spreken.

Later in het proces

Een strafproces scheiden in een fase waarin de schuld wordt vastgesteld en een vervolgfase waarin de straf wordt bepaald, wordt ookwel een tweefasenproces genoemd. In de eerste fase zullen rechters over de schuld van de verdachte beslissen, waarbij het slachtoffer geen spreekrecht heeft. Wanneer de schuld is vastgesteld kan in de tweede fase de procedure omtrent de strafmaat worden voortgezet. In de tweede fase kunnen slachtoffers de ruimte krijgen om hun standpunten naar voren te brengen. Een dergelijk systeem zal recht doen aan het recht van de verdachte om voor onschuldig te worden gehouden totdat hij daadwerkelijk is veroordeeld en voorkomen worden dat de rechter bevooroordeeld raakt. Dit alles hoeft dan ook geen afbreuk te doen aan het recht van het slachtoffer om uitgebreid te mogen spreken gedurende een strafproces.

Sébas Diekstra en Jennifer Tason Avila zijn strafpleiters bij Diekstra Van der Laan Advocaten.