Rechters tegen voorstel over slachtoffers

De Raad voor de rechtspraak, die de rechtelijke macht in Nederland vertegenwoordigt, denkt dat het wetsvoorstel voor adviesrecht van slachtoffers van misdrijven nadelen bevat voor slachtoffers. De Raad ziet meer in uitbreiding van het bestaande spreekrecht. Dat staat in een advies (pdf) van de Raad. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie wil een grotere rol van het slachtoffer in het strafproces. 

Advies

De Raad wil ook de mogelijkheden voor slachtoffers om hun verhaal te doen uitbreiden. In 2012 is het spreekrecht uitgebreid, onder andere door meer betrokkenen rond het slachtoffer spreekrecht toe te kennen. Het kabinet wil nu een stap verder zetten door slachtoffers ook een adviesrecht te geven. Dit houdt in dat zij het recht krijgen om de rechtbank te adviseren over vier belangrijke onderdelen van het strafproces: de bewijsvoering, de schuld van de verdachte, de kwalificatie van het misdrijf en de vorm en hoogte van de straf. De rechter moet rekening houden met dit advies en wanneer hij daarvan afwijkt dit uitleggen in zijn vonnis. 

Opnieuw slachtoffer

De Raad ziet als grootste grootste risico dat slachtoffers die van het adviesrecht gebruik gaan maken zich op de zitting opnieuw slachtoffer zullen voelen. Nu als slachtoffer van de gang van zaken tijdens het proces. Dat kan gaan gebeuren, als het slachtoffer op scherpe wijze als getuige moet worden gehoord. Vooral het recht om te spreken over het bewijs vergroot de kans hierop, zeker wanneer bijvoorbeeld de inhoud van het slachtofferadvies of de bewoordingen daarvan afwijken van diens eerdere aangifte bij de politie.  

Gevoelens

Een tweede risico is dat de plek van het slachtoffer in het proces sterk wordt gejuridiseerd en dat het straks minder dan nu gaat om de beleving en de gevoelens van het slachtoffer. Volgens de Raad blijkt uit onderzoek dat het de slachtoffers er vooral om gaat gehoord te worden en niet in de eerste plaats om invloed te hebben op het strafproces. Er kunnen bij het slachtoffer ook te hoge verwachtingen ontstaan omdat de rechter lang niet altijd rekening kan houden met het advies. 

Vertraging

Een ander nadeel is dat het adviesrecht zal leiden tot vertraging van rechtszaken. Het slachtoffer en zijn advocaat kunnen zich ontpoppen tot een schaduw-officier van justitie en mogen zich dan net als het openbaar ministerie uitspreken over het bewijs, de schuldvraag, de kwalificatie van het misdrijf en de vereiste strafmaat. Dit leidt tot extra verzoeken tot onderzoek, tot extra verhoren, tot extra uitleg van de rechters als deze afwijkt van het gegeven advies. Niet alleen leidt dit tot extra werkdruk en vertragingen.