Verdachten die niet meewerken aan een gedragskundig onderzoek, krijgen wel degelijk vaak TBS opgelegd. Ook worden ze regelmatig zwaarder gestraft vanwege de weigering om mee te werken. Dat zegt een rechter van de Amsterdamse rechtbank die hier onderzoek naar deed.

Toch TBS

Han Jongeneel onderzocht vijftig zaken waarin een verdachte helemaal of gedeeltelijk weigerde aan een persoonlijkheidsonderzoek mee te werken. In 29 van die gevallen kreeg de verdachte toch een TBS-maatregel opgelegd. Jongeneel concludeert dat in meer dan de helft van het aantal onderzochte zaken tot TBS werd besloten door de rechter, ondanks de weigering tot medewerking. In zes van de gevallen leidde de weigering ook tot een hogere straf. In vijftien gevallen werd geen TBS, en ook geen hogere straf opgelegd.

Gebrekkige ontwikkeling

Wanneer de rechter ondanks het ontbreken van een persoonlijkheidsonderzoek toch TBS aan een verdachte uitdeelt, kan dat alleen als hij wel een gebrekkige ontwikkeling van de verdachte of een ziekelijke stoornis kan vaststellen. Dat kan bijvoorbeeld op basis van diagnoses uit het verleden, uitspraken of observaties van deskundigen over iemands persoonlijkheid, die de rechter genoeg aanleiding geven om de maatregel van TBS te kunnen opleggen.

Weigeren nadelig

Als het niet mogelijk is om die stoornis vast te stellen, of als er niks bekend is van een voorgeschiedenis van de verdachte, kan de rechter de verdachte geen behandeling van TBS aanbieden. Het weigeren van onderzoek om tot TBS te kunnen komen heeft volgens het onderzoek trouwens niet alleen maar voordelen voor verdachten. In een geval waarin levenslang was opgelegd, werd de straf uiteindelijk teruggebracht tot 16, nadat de veroordeelde besloot zichzelf alsnog te laten onderzoeken. In vijf gevallen van weigering werd een hogere gevangenisstraf uitgedeeld.

Niet volledig

Dit onderzoek is op de site van het Advocatenblad na te lezen. Het onderzoek is niet volledig, benadrukt de rechter. Zo maakte de rechtszaak waarin de man die nu wordt verdacht van de moord op Anne Faber eerder tot 12 jaar cel werd veroordeeld, er geen deel van uit.