In Colombia lijken de Urabeños nu de belangrijkste criminele organisatie te zijn geworden. De groep is niet te vergelijken met het Medellin-, Cali of Norte del Valle-kartels. Die groepen beheersten ooit de cocaïnehandel naar de Verenigde Staten en hadden in Colombia grote invloed. Maar de Mexicanen domineren nu de internationale coke-handel en in Colombia heersen leger en politie veel meer dan vroeger.

Guerilla

Urabeños stammen uit de noordelijke bananenregio Urabá. Het is niet zuiver een criminele groep. Ze zijn voortgekomen uit een zogeheten AUC, milities die waren opgericht om te strijden tegen linkse rebellengroepen als de FARC maar later steeds meer in drugs gingen handelen. In 2006 verbood de regering de AUC's waardoor ongeveer 30 criminele groepen ontstonden, bijvoorbeeld ook de Rastrojas. Daaruit zijn de Urabeños nu als sterkste naar voren gekomen. Aangesloten hebben zich drugscriminelen maar ook voormalige linkse guerrilla-strijders.

Incassokantoor

Dat betekent dat na jaren fragmentatie in de Colombiaanse onderwereld er nu weer één groep de sterkste is. De Urabeños functioneren niet erg hiërarchisch, zoals de Siciliaanse maffia of het Sinaloa-kartel. Het si meer een netwerk als de Zetas, dat gebouwd is rond een aantal elementen en sleutelfiguren. Het basiselement is het oficina de cobro, het incassokantoor, dat feitelijk is voortgekomen uit het Medellín-kartel van Pablo Escobar. Dat netwerkje is altijd blijven functioneren, ook na arrestatie van de leiders. Geweld of extreem geweld is inzetbaar of in te huren. 

Coke-consumptie

Andere elementen zijn groepjes die zich speciaal richten op smokkel naar de EU-landen, maar ook op landen als Brazilië en Argentinië waar de coke-consumptie scherp toe aan het nemen is, en niet in de laatste plaats op de toenemende coke-comsumptie in Colombia zelf. De Urabeños richten zich ook op goud- en houthandel, afpersing en ontvoeringen. Allemaal in kleinere netwerkjes die samenwerking zoeken met andere waar dat nodig is. 

Geweld

De netwerkjes krijgen als het ware een "concessie" van het grotere verband om bepaalde zaken op te zetten, in ruil voor samenwerking, bescherming en winstafdracht. Geweld, of de mogelijkheid dat toe te passen indien nodig, blijft de hoeksteen van het verband. De Zetas, die met de Urabeños samenwerken, opereren in Mexico op vergelijkbare manier. De ruggengraat van oud-militairen die het geweld van de Zetas coördineren houdt het netwerk bij elkaar.