Sinds dat het Openbaar Ministerie een beroep kan doen op een commissie om namen van officieren en advocaten-generaal tijdens openbaar processen achter te houden is 34 keer zo’n verzoek ingediend en 32 keer toegekend. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd. De cijfers hebben betrekking op de periode sinds de moord op advocaat Derk Wiersum in Amsterdam, in 2019.

Commissie Veilig Opsporen en Vervolgen

Per 1 september 2020 geldt de nieuwe “Aanwijzing Voorlichting Opsporing en Vervolging“. Die biedt de mogelijkheid om de herkenbaarheid van een officier van justitie in een zware strafzaak in te perken. De hoofdofficier van justitie kan een verzoek indienen om terughoudend om te gaan met de herkenbaarheid. Dat verzoek wordt besproken door de commissie Veilig Opsporen en Vervolgen. Het College van procureurs-generaal neemt op basis daarvan een besluit. Als dat er is neemt het OM contact op met de rechtbank of het hof dat de zaak doet. In 2021 waren er 20 verzoeken en zijn er 2 afgewezen. De beslissingen zijn niet openbaar.

Verschillende mogelijkheden

Het Openbaar Ministerie zegt tegen EenVandaag dat de veiligheidsrisico’s in zware zaken toenemen omdat de criminaliteit steeds meer verhardt.

Er zijn verschillende mogelijkheden uit de aanwijzing uit te voeren. Na een toegekend verzoek kunnen aanklagers niet in beeld worden gebracht in de rechtbank bij tv-uitzendingen. Verder kan aan media worden verzocht om de namen niet te noemen in de berichtgeving. Het is zelfs mogelijk om in de onderzoeksfase de officier niet bij naam in de dossierstukken te noemen en met nummers te werken zoals dat al langer het geval is bij rechercheurs.

Geheime processen

Tegen EenVandaag zegt oud-rechter Frits Lauwaars dat het niet goed is middels anonimiseren te reageren op toegenomen dreiging. Lauwaars vindt dat de rechtstaat erdoor verzwakt. Hij stelt dat er met open vizier tegen bedreigingen van de rechtstaat moet worden gestreden. Lauwaars vreest processen die deels geheim verlopen: ‘Dat moet je helemaal niet hebben. Niemand weet dan wat er zich precies afspeelt. Dat verzwakt de hele zaak.’