Computers met artificiële intelligentie zijn aan een sterke opmars begonnen. Zo is de belangstelling voor ChatGPT, het virtuoze taalmodel dat artikelen schrijft en vragen kan beantwoorden, zo groot, dat de servers regelmatig uit de lucht gaan door overbelasting. Maar de ontwikkelingen op het gebied van beeldherkenning en verbetering gaan minstens zo hard. Ook hier blijkt AI de sleutel tot succes. Opsporingsfoto’s en bewakingsbeelden kunnen spectaculair worden verbeterd. Vage foto’s worden scherp. Zwart-wit beelden worden kleur. In Panorama deze week een uitgebreid verhaal over de nieuwste technieken voor de opsporing van criminelen.

Door Vincent Verweij

Een van de meest geavanceerde systemen is ontwikkeld aan de Technische Universiteit van Singapore. Het model kan afbeeldingen van gezichten in lage kwaliteit opwaarderen, scherper maken en ruis verminderen. De computer is getraind met foto’s van 70.000 verschillende mensen. Panorama probeerde het systeem uit met enkele verdachten van de juwelenroof op de TEFAF vorig jaar. Details in het gezicht, zoals baardgroei, ogen en oren, worden ineens duidelijk zichtbaar. De afbeeldingen worden twee keer zo groot, terwijl de scherpte en kwaliteit toeneemt. Tot op heden leidden de bewakingsbeelden dan niet tot bruikbare tips of de aanhouding van een verdachte, ondanks een half miljoen tipgeld. Maar daar komt volgens experts verandering in. ‘Wow, verbluffend’, reageert kunstdetective Arthur Brand als hij de foto’s ziet, ‘als ze nu niet gepakt worden, weet ik het niet meer. Dit soort technologie zou weleens een doorbraak kunnen betekenen in een flink aantal zaken’.

Panorama laat ook oude zwart-wit beelden zien van bijvoorbeeld Sam Klepper en Big Willem van Boxtel, die weer scherpte en kleur krijgen. En van de moord op president John F. Kennedy, waarbij hi-tech software uit Singapore wordt gebruikt om onscherpe beelden van omstanders weer herkenbaar te maken.

Wetenschap

Volgens wetenschappers gaat AI een steeds belangrijkere rol spelen bij de opsporing. Professor Michael Lew, hoogleraar informatica in Leiden: ‘In China, maar ook de politie in Londen gebruikt een netwerk van camera’s om ‘realtime’ te zoeken naar criminelen. De camera’s hangen in straten en in de metro en vergelijken de gezichten van voorbijgangers continu met een database van voortvluchtige criminelen. Daarvoor gebruiken ze hele snelle supercomputers. In Nederland kan dit niet vanwege wettelijke beperkingen.’

Politie

De politie bevestigt dat er nog de nodige juridische belemmeringen zijn om AI breed in te kunnen zetten. ‘Het uitgangspunt is dat je beelden zodanig verbetert dat je geen informatie creëert die er in werkelijkheid niet is. Je kan zomaar de verkeerde persoon creëeren die niets met het misdrijf te maken heeft. Informatie die niet in de afbeelding beschikbaar is kan ook bewijstechnisch niet gebruikt worden’, zegt Mireille Beentjes namens de korpsleiding van de Nationale Politie.

Panorama ligt vanaf vandaag in de kiosk.