In de grote cocaïnezaak “Vista” heeft het gerechtshof in Amsterdam tien verdachten veroordeeld voor drugshandel en/of witwassen en veroordeeld tot zeven jaar cel. Zeven verdachten zijn vrijgesproken. Ondanks veel aanwijzingen vindt het hof niet bewezen dat het Nederlands Openbaar Minsterie op de hoogte was van de inzet van een – in Nederland verboden – burgerinfiltrant.

Door @Wim van de Pol

Vaststaat dat de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA) in 2008 door een burgerinfiltrant ruim 1.000 kilo cocaïne vanuit Colombia naar Polen liet vervoeren, in een toestel van de Amerikaanse luchtmacht. Daar probeerde hij in samenwerking met de Poolse geheime dienst kopers te vinden voor deze drugs. Het hof heeft vastgesteld dat (onder meer) de hoofdverdachte en een aantal andere verdachten bezig waren een deel van deze partij cocaïne via de burgerinfiltrant, die ook in Nederland was, te kopen. Voor de Nederlandse wet is het niet toegestaan verdachten op deze manier tegen de lamp te laten lopen. Zowel de inzet van een criminele burgerinfiltrant als uitlokking zijn namelijk verboden.

Uitlokking

De Poolse geheime dienst gaf geen informatie prijs en ook de Amerikaanse autoriteiten hebben geweigerd om de infiltrant of zijn runner te laten horen. Daardoor kon het hof niet onderzoeken of de infiltrant de verdachte heeft uitgelokt. Omdat dit in strijd is met uitspraken van de Hoge Raad en het Europese Hof voor de Mensenrechten heeft het hof beslist al dit bewijs uit te sluiten. Een Colombiaanse verdachte Walter T. die met de infiltrant heeft samengewerkt werd door het hof vrijgesproken.  Uitlokkingsverweer van andere verdachten heeft het hof als volstrekt onwaarschijnlijk afgewezen. Uit niets is gebleken dat verdachten rechtstreeks contact met de infiltrant hebben gehad.

Schaakspel

Advocaat Weski is blij dat haar cliënt vrij is gesproken maar is niet tevreden dat het hof de aanwijzingen voor de samenwerking van het OM met de DEA heeft genegeerd:

‘Er was een plan de campagne, een groot internationaal schaakspel dat jaren duurde en waarbij internationaal wetten en verdragen zijn omzeild. Er wordt kennelijk geschaakt buiten de rechters en de verdediging om.’

Op de hoogte

Het gehele Nederlandse onderzoek is ontstaan op basis van informatie die is aangeleverd vanuit het DEA-onderzoek. De advocaten Inez Weski en Jan-Hein Kuijpers hebben daarom aangevoerd dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moest worden verklaard vanwege de inzet van deze opsporingsmethode. Ze hebben tal van feiten op tafel gelegd waaruit zou blijken dat het Openbaar Ministerie van het infiltratietraject van begin tot het eind op de hoogte was en al in 2007 begonnen was.

Nice to know

Ook is duidelijk geworden dat er in feite twee onderzoeken van het Openbaar Ministerie hebben gelopen – deels parallel aan elkaar. Volgens de verdediging was dit een techniek om zo bepaalde officieren van justitie onwetend te houden van bepaalde verbanden en niet op het idee te brengen dat er sprake was van een langdurig undercover-traject. Uit werkjournaals en notulen van de politie is gebleken dat een Nederlandse officier van justitie in februari 2009 met een attaché van de DEA sprak. In een journaal schrijft staat:

Rapps hebben met offcier van justitie Marina Beus gesproken met X. (country attache van de DEA) en Y. (CID, KLPD). In grote lijnen is het volgende besproken. Uiteraard geldt dat een groot gedeelte ‘Nice to know’ is en kan natuurlijk niet uitgebreid rond gebazuind worden. DEA is een onderzoek gestart in Amerika waarbij zicht werd gekregen op een partij coke die vanuit Colombia naar Europa ging. Dat werd uiteindelijk Polen. Vervolgens is er kennelijk controle gekomen op die partij en werden er in Europa allerlei mensen in stelling gebracht om die partij of delen van die partij aan afnemers te verkopen.

Jaren later volgde een onderzoek naar de verdachten door andere officieren van justitie die naar eigen zeggen niet op de hoogte waren van dit onderzoek. Advocaat Weski omschrijft de werkwijze als: ‘Afschermen, afdekken, mond houden, deleten van geheugen.’

Informatie witwassen

Er kwam anonieme informatie binnen bij de Nederlandse politie die afkomstig was van het verboden undercovertraject. Een Nederlandse politieman die in de Verenigde Staten als verbindingsofficier werkzaam was verklaarde ter zitting als getuige dat hij veronderstelde dat het bedoeling was dat hij informatie van de Amerikanen moest witwassen zodat die kon worden ingevoerd in de Nederlandse zaak. Een officier van justitie getuigde dat hij ‘iets’ over een undercovertraject had ‘gelezen’ maar er verder geen acht op had geslagen.

Harde woorden

Binnen het Openbaar Ministerie zou overigens de gevolgde werkwijze niet in goede aarde zijn gevallen. Opvallend genoeg waren bij de uitspraak afgelopen woensdag verschillende leden van de top van het Openbaar Ministerie persoonlijk aanwezig. Er zouden intern harde woorden over de handelwijze zijn gesproken. De reactie van advocaat Weski hierop: ‘Dergelijk internationaal geschaak ben ik vaker tegengekomen. Benieuwd of dergelijke machinaties nu tot het verleden behoren.’ Freek de K., de cliënt van Jan-Hein Kuijpers kreeg zeven jaar in plaats van twaalf jaar. De straffen die het hof heeft opgelegd zijn over het algemeen wel lager dan de rechtbank had uitgesproken, volgens het hof omdat de verdachten nu op onderdelen zijn vrijgesproken.