Begin november berichtten de media dat de Nederlandse Orde van Advocaten zich zorgen maakt over het opnemen van telefoongesprekken tussen militairen op missie en hun advocaten. 

Door Sébas Diekstra

Dit naar aanleiding van de mededeling van de minister van Defensie dat alle gesprekken via beveiligde lijnen tussen missiegebieden en Nederland standaard werden opgenomen. De specifieke omstandigheden in een operatiegebied maken het in het algemeen zeer lastig om een militair die als verdachte van een strafbaar feit wordt aangemerkt fysiek met een advocaat in contact te brengen. De missies vinden vaak plaats in lastig te bereiken gebieden en soms zelfs op geheime locaties.

Consultatiegesprek

Tijdens die buitenlandse missies wordt de militair doorgaans enkel in de gelegenheid gesteld kort telefonisch contact te hebben met een advocaat in Nederland. In dat zogenoemde consultatiegesprek moet de zaak besproken worden en de militaire verdachte juridisch geadviseerd worden. Het is voor het vertrouwen van de militair als verdachte van belang dat er geen twijfel bestaat over de vertrouwelijkheid van dat consultatiegesprek. Hij bevindt zich daar – ver van zijn thuis – in een kwetsbare positie.

Beveiligde telefoonlijnen

Helaas blijkt dat er geen enkele garantie kan worden gegeven over de vertrouwelijkheid van het gesprek met de advocaat. De minister van Defensie heeft april 2014 aan de Tweede Kamer bevestigd dat de gesprekken tussen militair en advocaat geschieden via beveiligde telefoonlijnen en dat deze gesprekken gelogd en opgenomen worden. Vertrouwelijkheid is er dus gewoon niet. Dit terwijl het gerechtshof in Den Haag in oktober nog heeft bepaald dat de Staat geen gesprekken tussen advocaten en hun cliënten mag afluisteren.

Recht

De inhoud van de gesprekken tussen de militair en zijn advocaat mag worden gebruikt als dit voor de veiligheid een dringend noodzakelijk belang dient, zo stelt Defensie. Met andere woorden: ‘wij luisteren mee en kijken wel of wij iets met die informatie doen’.

Dit is onacceptabel en in strijd met het recht. De militairen op missie moeten er op kunnen vertrouwen dat zij vertrouwelijk kunnen bellen met hun advocaat in Nederland.

Apart systeem

Defensie stelt nu enige tijd later opeens dat de militairen via een apart systeem kunnen bellen met hun advocaat als zij dat willen. Echter wordt daar niet bij verteld dat die lijnen niet beveiligd zijn met alle gevaren van dien. Daarbij komt dat het juist de Koninklijke Marechaussee (de militaire politie) is die de telefoon vaak aan de militaire verdachte overhandigt. Dit gebeurt dan meestal kort voor het eerste inhoudelijke verhoor.

De mensen die hun leven in de waagschaal leggen in conflictgebieden waar wij hen al samenleving heenzenden, verdienen diezelfde waarborgen als die wij hier in Nederland tot uitgangspunt nemen. Met minder mogen wij geen genoegen nemen.

Wordt weer vervolgd.

Sébas Diekstra is strafpleiter en werkzaam bij Diekstra Van der Laan Advocaten