Der Goldene Handschuh: Meesterwerk over Duitse seriemoordenaar

Man: ‘Ik wil een levende kabeljauw je kut in rammen!’ Vrouw: ‘Maar waarom wil je dat?’

Door Ralph Schippers

Welkom in de jaren zeventig, welkom in Der Goldene Handschuh, een café in Hamburg dat in 1954 werd geopend en sindsdien geen dag of nacht dicht is geweest. Ooit heeft er een klant twee dagen dood op zijn barkruk gezeten, voor iemand doorhad dat er misschien iets niet in orde was. Hier loopt Anus, die zelf niet weet wat dit woord betekent, in de bediening. De stamgasten luisteren naar namen als Soldaten-Norbert (oud-SS’er), die Schimmligen, Leiche, Tampon-Günther (die gebruikte tampons aan zijn oren heeft hangen) en Doornkaat-Willy.

Schnapps

Doornkaat is het merk schnapps dat het meest wordt gedronken in deze film. En gedronken wordt er. Lieve help wat wordt er veel gedronken. In Der Goldene Handschuh zijn er professionals aan het werk; voor hen is drinken is een serieuze zaak die veel oefening vergt. Charles Bukowski, Amerikaans cultschrijver en veeldrinker, zou trots op ze zijn geweest.

Bukowski wordt gezien als een chroniqueur van de onderkant van de samenleving. Het milieu dat in Der Goldene Handschuh wordt geschetst, zit nog lager. Veel meer diepte kan een mens waarschijnlijk niet bereiken. En toch weet regisseur en scenarioschrijver Fatih Akin (Gegen die Wand) schoonheid in die wereld te vinden, bijna terloops.

Waargebeurd

In deze waargebeurde film schaamt niemand zich voor wie hij is en al helemaal niet voor wie hij niet is. Men bestaat en maakt er het beste van. Hoofdkarakter Fritz Honka, bijgenaamd Fiete, doet dit door oudere gelegenheidsprostituees te vermoorden. Hij is klein, lelijk en onbeduidend. Maar over één ding heeft hij controle: de dood. Dat laat Fatih Akin uitgebreid zien – soms net buiten beeld, soms recht in het gezicht van de kijker. Het komt hard aan. Want moord is een vieze zaak. Het in stukken zagen en wegwerken van de lijken is zo mogelijk nog smeriger. De meeste lichaamsdelen bewaart Honka thuis en je kunt ze bijna ruiken, zo penetrant brengt Akin de resten in beeld. (Tekst loopt door onder de advertenties.)

‘Er zijn teveel vrouwen’

Wat dergelijke details betreft, doet Der Goldene Handschuh denken aan de Oostenrijkse film Angst (1983) over seriemoordenaar Werner Kniesek, waarin ook uitgebreid getoond wordt wat het betekent om daadwerkelijk mensen dood te maken. En hoeveel moeite dat nog kost. Het verschil tussen beide producties, zit hem vooral in de humor. Die is in Angst afwezig en in Der Goldene Handschuh prominent. De karakters zijn geweldig en de dialogen niet minder dan briljant.

‘Er zijn te veel vrouwen’, vertrouwt Honka’s broer Siggi hem stomdronken toe, ‘maar ook te weinig!’ Een drinker herkent dit; wat de afgelopen nacht een diepe wijsheid leek, kun je je de volgende dag niet eens meer herinneren.

Je moet hem aankunnen, deze film

Fatih Akin is bekritiseerd omdat hij de eventuele aanleidingen voor Honka’s gedrag (hij zat in een concentratiekamp en werd als kind misbruikt) buiten de film heeft gelaten. Zoals hij evenmin het achtergrondverhaal toont van de twee rich kids die in de beruchte kroeg verzeild raken. Maar Akin wil juist een hap uit het leven in beeld brengen, zonder uitleg en verklaringen. Het voor en het na doen er niet toe.

Tijdens de première in Eye, liepen 10 bezoekers de zaal uit – je moet hem aankunnen, deze film. Wie het durft, krijgt een meesterwerk te zien.

(Ralph Schippers is mede-auteur van het boek Seriemoordenaars in Nederland.)