Ezels stoten zich aan dezelfde steen (COLUMN)

Als je dit leest op je smartphone, laptop of pc, kijkt en luisteren de politie en inlichtingendienst mogelijk live mee. Je hebt nooit garantie dat je smartphone niet gekloond is. Als criminelen vertrouwelijk via een pgp-telefoon met elkaar communiceren, komen die chats hoogstwaarschijnlijk vroeg of laat bij politie en inlichtingendiensten in beeld.

Door Michel van Stratum

Als je vergadert in een kamer op een woonwagenkamp of de berging van een woning, horecagelegenheid of auto, heb je grote kans dat deze vooraf met minuscule microfoontjes met zender zijn beplakt. Het aanbrengen van geluidsopname-apparatuur (OVC) staat vaak niet op zich. Daarnaast neemt een observatiecamera (stelselmatige observatie) zo klein als een speld beelden op en geeft deze door. De combinatie van zo te verkrijgen direct bewijs laat zich vaak moeilijk op de zitting weerleggen.

Bij deze stand van zaken kan worden afgevraagd, waarom er tegenwoordig steeds meer “grote jongens” de bak in gaan. Zonder beledigend te willen zijn, is het antwoord deels gelegen in het feit dat de politie denkt dat ze regelmatig met domme ezels te maken heeft. Het huiswerk is vaak niet op orde. Met name bij recente geklapte strafzaken zie je dat de politie met relatief weinig opsporingscapaciteit effectief opspoort. Daarbij komen gesloten criminele netwerken in beeld, die voorheen verborgen bleven. Zo bugte de politie recentelijk lange tijd met heimelijk geplaatste OVC en camera’s vergaderruimte op het woonwagenkamp in Oss (in het onderzoek naar de familie R.), in auto’s en een berging van een woning in Capelle a/d IJssel. Criminelen die daar kwamen en nog niet zijn aangehouden, doen er goed aan snel even Apeldoorn te bellen en een enkeltje naar een ver tropisch land te bestellen.

Op dit moment luistert de politie nog structureel honderden ruimtes op het kamp, woningen, auto’s en andere plaatsen direct af en observeert stelselmatig. Dat direct afluisteren en observeren dient echter niet te letterlijk te worden genomen. Anders dan bij telefoontaps, neemt de politie in geval van direct afluisteren in combinatie met videobeelden wegens capaciteitsgebrek vaak pas veel later van de resultaten kennis. Maar uitstel is geen afstel.
Dat de ruimte of auto vooraf met kostbare apparatuur uit voorzorg is “gesweept”, geeft echter geen passende waarborg. Sluitende ‘”garanties” van aanbieders van Spyshops dienen dan ook met een korreltje zout te worden genomen. De techniek staat voor niets. Alles valt te buggen en te kraken. Denk maar niet dat vertrouwelijke communicatie met pgp middels Sky en Encro alsmede berichtenverkeer met Signal en Whatsapp niet alsnog ontsleuteld kan worden. Alles wat technisch is, kan immers worden gekraakt. De politie is geduldig. Het Team High Tech Crime van de politie is creatief en doortastend. Waar steeds minder blauw op straat komt, krijgen zij er juist veel geld en capaciteit bij.

Wat is nu de te verwachte reactie van het criminele milieu? Je hoeft geen glazen bol te hebben om te weten, dat vergaderingen niet naar de besloten sauna worden verplaatst, waar je geacht kan worden jezelf te zijn en niet opgenomen en gefilmd mag worden. Het ligt in de lijn der verwachting, dat slechts een klein groepje met hun tijd mee gaan en een geducht tegenstander van de politie blijven. De meeste criminelen blijven echter volgens de klassieke manier werken. Onvoorzichtig en hardleers. Er wordt nog steeds openlijk gesproken over de telefoon. Er wordt veel te lang op een vaste vergaderruimte risicovol gehandeld. Aan relatief onbekenden en zelfs infiltranten worden klakkeloos partijen drugs en automatische wapens aangeboden alsof het warme broodjes zijn. In het plaatselijke café wordt na twee biertjes aan wildvreemden het nodige uitbundig opgebiecht. Pontificaal wordt met dure klokken gepronkt. Besmette auto’s met stashplaatsen worden later opnieuw ingezet. Gebruikte telefoons en simkaarten worden niet vernietigd. Als klap op de vuurpijl wordt ten onrechte nog misplaatst vertrouwen gesteld in technische hulpmiddelen zoals pgp en anti-afluisterapparatuur. De meeste ezels stoten zich vaak tweemaal aan dezelfde steen.

Michel van Stratum is strafadvocaat in Nootdorp