In ongeveer veertig Nederlandse gemeenten vindt er weinig of geen handhaving en toezicht plaats op woonwagenkampen door toezichthouders, ambtenaren of hulpverleners. Dat biedt criminele woonwagenbewoners de ruimte om zich met bijvoorbeeld drugshandel bezig te houden, maar anderzijds lopen goedbedoelende bewoners gemeentelijke diensten mis. Dat blijkt uit een inventarisatie van De Volkskrant.
Per saldo lijkt er dus het afgelopen decennium weinig verbeterd te zijn. Binnenkort komt het ministerie van Binnenlandse Zaken met een rapport over woonwagenkampen. In 350 gemeenten zijn woonwagenlocaties. De belangstelling voor de kampen is weer opgelaaid na de aanslag het gemeentehuis van Waalre waarbij is gesuggereerd dat criminele kampbewoners erbij betrokken zouden zijn. Op woonwagenkampen zijn vele verdachten van criminele organisaties gehuisvest.
Soms houden criminele bewoners anderen onder de duim. Dan kan er een vrijplaats ontstaan. ‘Een vrijplaats ontstaat – kort gezegd – als een deel van de bewoners anderen onder de duim houdt en buitenstaanders weert’, aldus Sjaak Khonraad, woonwagenonderzoeker van de Avans Hogeschool, tegen De Volkskrant.
Volgens de krant zijn er kampen waar is een verziekte sfeer is ontstaan tot kampen waar criminelen gewoon de dienst uit maken. ‘Het overgrote deel van de bewoners zijn goedbedoelende burgers. Maar er zijn ook locaties waar van alles gebeurt: van fraude tot hennepteelt en drugshandel’, aldus een woonwagenbeleid-adviseur.
Onderzoeker Khonraad denkt dat de schatting van veertig gemeenten nog aan de lage kant is. ‘Er zijn te veel gemeenten – tientallen als ik het voorzichtig zeg – die georganiseerd wegkijken. In de overtuiging dat ze het toch niet kunnen oplossen, willen ze het niet zien. Je hebt gemeenten die dit eerlijk toegeven. Er zijn ook plaatsen waar ze het probleem ontkennen.’ Daarnaast hoort hij van steden die zeggen: we hebben alles geprobeerd, niks werkt. ‘Er is veel onvermogen en angst die soms best terecht is. Er zijn genoeg voorbeelden van ambtenaren die in elkaar worden geslagen of bedreigd.’ De Vereniging van Nederlandse Gemeenten ontkent dat beeld. ‘We hebben de indruk dat gemeenten juist strenger optreden.’
Door de inactiviteit krijgen goedbedoelende kampbewoners soms geen hulp. Zo krijgt een meisje dat na een brand niet meer durfde te slapen geen slachtofferhulp omdat ‘niemand’ op haar kamp durfde te komen.