Gestolen Van Goghs Amsterdam terecht

Twee schilderijen van Vincent van Gogh die in 2002 uit het Van Gogh Museum in Amsterdam zijn gestolen zijn teruggevonden. Dat meldt het Van Gogh Museum. De doeken zouden in handen zijn geweest van de Camorra.

Goede conditie

De doeken zouden tijdens een politie-onderzoek in Napels zijn aangetroffen. Het gaat om de werken Zeegezicht bij Scheveningen uit 1882 en Het uitgaan van de Hervormde Kerk te Nuenen uit 1884/1885. De doeken zoude in redelijk goede conditie zijn. Tijdens een persconferentie vandaag om 11.30 uur zal de hoofdofficier van justitie van het arrondissement Napels details geven. Volgens het Van Gogh Museum is de conclusie van de conservator die op verzoek van het Italiaans Openbaar Ministerie de werken onderzocht op echtheid en herkomst, dat de twee werken in redelijk goede conditie zijn. Beide zijn niet meer voorzien van hun lijst en vertonen enkele beschadigingen. Wanneer de werken weer terugkomen naar Amsterdam is nog onduidelijk.

Lopend onderzoek

De gestolen schilderijen werden teruggevonden tijdens een grootscheeps, lopend onderzoek in opdracht van het Italiaans Openbaar Ministerie, uitgevoerd door een specialistisch team van de Guardia di Finanza, het team dat onderzoek doet naar georganiseerde criminaliteit. Axel Rüger, directeur van het Van Gogh Museum:

Na zoveel jaar durf je niet meer te rekenen op een mogelijke terugkeer. We zijn het Italiaans Openbaar Ministerie, de leden van het onderzoeksteam van de Guardia di Finanza, de Italiaanse politie, het Nederlands Openbaar Ministerie, de liaisons van het Nederlands Openbaar Ministerie in Rome en alle andere betrokkenen ongelooflijk veel dank verschuldigd. Ze zijn terecht! Dat ik dat ooit nog zou kunnen zeggen, daar durfde ik niet meer op te hopen. Wanneer de werken terug kunnen naar Amsterdam is nog onduidelijk. Maar ik ga ervan uit dat we mogen rekenen, ook nu, op de onvoorwaardelijke steun van de Italiaanse autoriteiten.

Wanneer de werken naar Amsterdam komen is nog niet bekend. Ze zijn bewijs in een lopende strafzaak in Italië.

Redelijk ongeschonden

Geheel tegen de verwachting lijken de gestolen schilderijen in relatief goede staat. Niet bekend is waar de werken sinds de inbraak in 2002 zijn geweest, maar aangenomen mag worden dat de doeken niet onder geschikte condities hebben verkeerd. Beide werken zijn niet meer voorzien van hun lijst. Het schilderij Zeegezicht bij Scheveningen (1882) is beschadigd. De verf in de linkeronderhoek is afgebroken op een oppervlakte van circa 5 cm x 2 cm. Het gestolen doek Het uitgaan van de Hervormde kerk te Nuenen (1884/85) is op het eerste gezicht ongeschonden, afgezien van wat kleine beschadigingen aan de doekranden. Nader onderzoek door een restaurator is nodig om de precieze conditie van de werken vast te stellen alvorens ze te herstellen.

Kunsthistorisch belang

De kunsthistorische waarde van de schilderijen voor de collectie is groot. Zeegezicht bij Scheveningen is het enige schilderij in de museumcollectie uit Van Goghs periode in Den Haag (1881-1883). Het is één van de slechts twee zeegezichten die hij in zijn Nederlandse jaren schilderde en is een belangrijk voorbeeld van Van Goghs vroegste schilderstijl waarin hij zich al heel eigenzinnig toonde. Met de hopelijk aanstaande thuiskomst van Zeegezicht wordt een belangrijk hiaat in de museumpresentatie gevuld.

Het uitgaan van de Hervormde Kerk te Nuenen is een klein doek dat Van Gogh begin 1884 schilderde voor zijn moeder. Afgebeeld is de kerk van de Nederlands Hervormde Gemeente in het Brabantse Nuenen, waaraan Van Goghs vader verbonden was als predikant. In 1885, na de dood van zijn vader, nam Van Gogh het doek opnieuw ter hand en voegde de kerkgangers op de voorgrond toe, waaronder vrouwen met een omslagdoek die gedragen werd in tijden van rouw. Mogelijk is dit een verwijzing naar de dood van zijn vader. Door de biografische lading heeft het schilderij een grote emotionele waarde. De museumcollectie kent geen andere schilderijen waarop het kerkje is afgebeeld. Het is bovendien het enige schilderij in de collectie dat voorzien is van een origineel spieraam. Dit spieraam zit vol met verfresten omdat Van Gogh er waarschijnlijk zijn kwasten erop schoonmaakte.

In 2004 zijn twee mannen veroordeeld voor de diefstal. De doeken bleven spoorloos.