Door Marnix van der Werf

Hij die in het openbaar aanzet tot haat, discriminatie of gewelddadig optreden tegen mensen op basis van hun ras, godsdienst of levensovertuiging, pleegt het misdrijf van art. 137d Sr. Zo staat het sinds 2006 in onze wet.
Het kernbegrip in deze strafbepaling is natuurlijk het “aanzetten”. Je spoort je publiek aan om anderen te haten, te discrimineren of geweld tegen ze te gebruiken.

Manier waarop

Dat kan door de letterlijke woorden die je gebruikt, maar dat is lang niet het enige dat telt. De manier waarop je iets zegt, het publiek tegen wie je het zegt, het moment waarop je dingen zegt, de eindeloze herhaling van je woorden, misleidende teksten en het gezag dat aan je optreden wordt gehecht is van groot belang. De gevoeligheid van je publiek voor jouw optreden schept verantwoordelijkheid.

Moeilijk

In een strafzaak zijn al die vage feiten, omstandigheden en achterliggende bedoelingen moeilijk te bewijzen. De strafrechtelijke discussie richt zich vaak op de letterlijke woorden zelf. Dat maakt een veroordeling niet altijd gemakkelijk, maar betekent natuurlijk niet dat iemand daarmee geen haat zaait of aanzet tot geweld.
Wilders’ kritiek op de Islam was niet voldoende voor een strafrechtelijke veroordeling. Zijn woorden richtten zich immers niet tegen mensen, maar tegen een godsdienst. Wij sliepen rustig verder.

Beugel

Wilders kritiek op ‘criminele Marokkanen’ kon vanuit juridisch oogpunt ook nog wel door de beugel. Het ging toen immers niet om ras, godsdienst of levensovertuiging, maar zijn kritiek was gericht op mensen die een strafbaar feit hadden gepleegd. Opnieuw sliepen wij rustig verder.

Ophitsen

Maar wat hij nu doet is anders. De tijd is blijkbaar rijp om alle voorzichtigheid te laten varen. Het is allemaal de schuld van De Marokkanen. Wilders hitst in het openbaar ongegeneerd zijn aanhang op. En die is uiterst gevoelig voor de woorden van hun grote leider en in staat om daarnaar te handelen, de haat druipt eraf. De zogenaamde nuancering na zijn toespraken – dat hij alleen criminele Marokkanen zou bedoelen – is alleen voor de bühne, om de juristerij en ‘elite’ de pas af te snijden. Zijn aanhang hoort dat niet, want die horen alleen zijn retoriek: “Minder Marokkanen!” en “Dan gaan we dat regelen”.

Sussen?

Wilders is niet achterlijk. Hij weet precies wat hij zegt en hij weet nog beter wat zijn publiek hoort. En wat zijn publiek hoort, dát is wat hij bedoelt, ook al zegt hij tegen de NOS-camera achteraf iets anders. Hij stoomt zijn aanhang sluipenderwijs klaar om de rijen te sluiten. Tegelijkertijd speelt hij tegenover de rest van Nederland de onnozele onschuld en de verongelijkte kleuter. Laten wij ons in slaap sussen, totdat het te laat is?

Kristal

In een nieuwe strafzaak is het aanzetten tot haat en geweld waarschijnlijk opnieuw moeilijk bewijsbaar, maar het Strafrecht is niet de maat van alle dingen. Wilders zet aan tot haat en geweld en dat is zijn bedoeling ook. Daar leeft hij van. En als die haat in een kristalheldere nacht uitmondt in geweld, weet ik wel wie er medeverantwoordelijk is. Maar dat zal wel demonisering zijn.