Hoe kwam het dna op de plaats delict?

In de Verenigde Staten is een onschuldige man bijna ten onrechte veroordeeld voor roofmoord nadat zijn dna-profiel op een slachtoffer was gevonden. Dna kan extreem mobiel zijn en gaan zwerven en onschuldigen verdacht maken. In het blad Wired pleiten dna-deskundigen voor meer aandacht voor zogeheten dna-transfer.

Zwerver

Een tijdlang dacht Lukis Anderson (26) door het dna-bewijs zelf ook echt dat hij een moord gepleegd had. Hij was namelijk een alcoholische zwerver in de Californische stad San Jose, die regelmatig volledig out ging en een geheugen vol zwarte gaten had.

Het dodelijke slachtoffer werd op 29 november 2002 meer dan 15 kilometer van San Jose gevonden. Het was investeerder Raveesh Kumra (66) die in Monte Sereno, een rijke enclave in Silicon Valley, woonde.

Verstikking

Kumra was vastgebonden met duct tape en door verstikking om het leven gekomen. Kostbaarheden in het huis waren weggehaald. Drie en een halve week later werd Anderson aangehouden omdat zijn dna was aangetroffen op de nagels van de vingers van Raveesh.

Maar Lukis Anderson had Raveesh nooit ontmoet.

Buiten westen

Lukis Anderson

Anderson bleek zich de avond van de inbraak buiten westen te hebben gedronken. Hij was bij een medisch centrum in San Jose binnengebracht in een ambulance. Hij had het equivalent van 21 bier gedronken. Volgens het dossier in het medisch centrum bleef hij daar de hele nacht om zijn roes uit te slapen.

Dwalen

Samen met enkele andere verdachten – die hij ook nog nooit ontmoet had – werd hij gedagvaard. Toen het proces begon ontdekten de rechercheurs en de officier van justitie na overleg met een dna-deskundige juist op tijd dat ze aan het dwalen waren. Anderson werd niet verder vervolgd.

Maar hoe was zijn dna dan op de nagels van het slachtoffer gekomen?

Ambulancepersoneel

Zowel de officier van justitie als de politie en de deskundigen zijn het erover eens dat het meest waarschijnlijke scenario is dat ambulancepersoneel dat aanwezig was op de plaats delict het dna heeft overgebracht omdat ze eerder in San Jose waren op de medische post waar Anderson was binnengebracht.

Mobiel

Volgens Wired zijn er nu verschillende studies die bewijzen hoe mobiel dna-profielen kunnen zijn. Bijvoorbeeld: als een man iemands hand schudt en daarna naar de wc gaat kan er dna op zijn penis terechtkomen.

Eén op de vijf mensen loopt rond met dna van iemand anders op zijn nagels.

Niet dat maar hoe

Het dna-bewijs in het geval van Anderson was gevaarlijk voor de waarheidsvinding omdat een dna-profiel zoveel gewicht wordt toegekend. Dna-bewijs wordt ten onrechte als een magic bullet gezien, vinden veel dna-deskundigen nu. Dat heeft tot gevolg dat in het geval van Anderson rechercheurs in hun verdere onderzoek feiten gingen zoeken die goed bij het dna-bewijs pasten, confirmation bias heet dat.

Er vindt, ook in Europa, te weinig wetenschappelijk onderzoek plaats naar hoe dna-sporen zich verspreiden, zeggen deskundigen in Wired. Het gaat er niet zozeer om dat er dna op de plaats delict is gevonden maar hoe dat is gebeurd.

Contaminatie door mensen die beroepshalve op een plaats delict zijn, zoals in het geval van Lukis Anderson, is maar één van de manieren waarop dna kan worden verspreid.