De achtergrond van de bedreiging van IKEA-filialen met meer en explosieve pakketjes is nog duister, ondanks internationaal gecoördineerd onderzoek. Vast staat wel dat door de dreiging veel geld verdampt. Door sluiting van een filiaal, zoals in Delft, loopt het bedrijf omzet mis. In geheel Europa moet het bedrijf de beveiliging van de winkels opvoeren, eveneens een flinke kostenpost. En als de dreiging aanhoudt gaan uiteindelijk minder mensen gezellig naar IKEA. Het bedrijf zit waarschijnlijk in de klem van geraffineerde afpersing.
Op 30 mei werd bij de Ikea in Son een prullenbak opgeblazen. Dezelfde dag waren er ook kleine explosies bij Ikea-winkels in België en Frankrijk. Vorige week ontplofte een lichte bom bij Ikea in het Duitse Dresden.
Is het een afpersing? Het heeft er de schijn van. Wanneer IKEA over langere termijn zal worden geplaagd door kleine incidenten, en wellicht incidenteel een grotere, zal dat op den duur een stevige hap uit de begroting gaan nemen.
Een betrouwbare bron heeft aan Crimesite bevestigd dat er bij IKEA nog geen serieuze claim van een eventuele afperser is binnengekomen.
Volgens forensisch onderzoeker Frank Engelsman, die veel ervaring heeft in de beveiliging van grote bedrijven in Oost-Europa, hoort dat juist bij de strategie van de afpersers. In Oost-Europa zijn afpersers soms jaren bezig kleine speldenprikken uit te delen die op den duur funest uitwerken voor een bedrijf. De dreiging gaat in Oost-Europa niet altijd gepaard met geweld.
Engelsman: ‘In Oost-Europa zijn met name financiële instellingen het slachtoffer geweest van dergelijke tactiek, zoals credit card-maatschappijen en banken. Die worden dan benaderd door organisaties die hackers aansturen die steeds met kleine hacks aan kunnen tonen dat ze toegang hebben tot bepaalde vitale systemen van die bedrijven. Zeker als dat soort kleine incidenten steeds in de publiciteit komen, gaat dat ten koste van het imago en uiteindelijk kost het geld.’
Dergelijke strategisch denkende en zeer professioneel opererende afpersers hebben geduld. In 2002 was IKEA in Nederland ook al doelwit van een campagne van dreiging met telefoontjes en werden filialen gesloten. Het is niet uitgesloten dat het om dezelfde groep gaat.
Wie de explosieven bij IKEA plaatst is niet van belang, de afpersers hoeven het niet zelf te doen, want daar is iedere zwerver voor in te huren. Door regelmatig kleine explosieve pakketjes te plaatsen willen de afpersers paniek creëren, waardoor een deel van het grote publiek IKEA zal mijden.
‘De strategie is het plaatsen van pakketjes juist zonder eisen,’ zegt Engelsman, ‘bijkomend voordeel voor de afpersers is dat het iets veiliger is. Contact opnemen betekent immers een risico.’
Zo kan het geruime tijd doorgaan. Op een zeker moment – misschien na half jaar, een jaar of langer – zal een doelwit als IKEA murw zijn. Pas dan treden de afpersers uit de schaduw.
Engelsman: ‘Het bedrijf zal dan “opgelucht” reageren omdat ze dan eindelijk een contact hebben. Dan kunnen de onderhandelingen met IKEA over geld beginnen. Ik zie het als een nieuwe strategie.’
Een bedrijf als IKEA is uiterst kwetsbaar voor deze strategie omdat de 240 filialen in de wereld niet voor heel lange tijd extra te beveiligen zijn zonder zeer hoge kosten te maken. Met enkele bewakers per vestiging erbij is het plaatsen van explosieven niet te voorkomen.
Engelsman: ‘Wat IKEA en de opsporing heel graag zou willen is contact met de afpersers maar die leunen achterover en laten met opzet nog niets horen.’
Waarschijnlijk zit de directie van IKEA nog een tijdlang in de rats.