In 2018 werd de omstreden inlichtingenwet ingevoerd, in de volksmond beter bekend als de “Sleepwet”, dit vanwege de tot dan toe ongekende mogelijkheden tot het onderscheppen en vergaren met een soort sleepnet van omvangrijk dataverkeer.

Door Arthur van der Biezen

De Sleepwet was een vervanging van een oude wet die dateerde uit 2002 en was een grote wens van de geheime diensten, AIVD en MIVD, die vonden dat de oude wet hen geen mogelijkheden bood om “ongericht” grote hoeveelheden telefoonverkeer, e-mails en ander materiaal te onderscheppen die via internetkabels worden verstuurd.

Met deze wet mogen de inlichtingendiensten inmiddels op grote schaal en ongericht het internet en alle andere sociale media kanalen onderscheppen. In de toelichting op de wet noemt de minister als voorbeelden dat de gehele privé communicatie van een app , social media of game kunnen worden onderschept en geanalyseerd als dat past in een bepaald “target’’. Ook kan in dat kader de communicatie van en naar een bepaald conflict of risico land worden onderschept en afgeluisterd.

Deze onderscheppingen kunnen plaatsvinden door inmiddels geïnstalleerde “aftappunten” die door de AIVD bij grote kabel internetpunten zijn aangebracht.

Dat met deze activiteiten enorme hoeveelheden communicatie van volstrekt onschuldige individuen , zoals u en ik, worden binnengehaald en worden opgeslagen neemt de regering op de koop toe. Omtrent deze omvangrijke privacy schendingen en de controle op deze gegevens zijn in de wet zorgvuldigheidsbepalingen opgenomen waaraan de geheime diensten zich dienen te houden en die in genoemde wet zijn opgenomen.  Critici twijfelden echter reeds jaren geleden aan de in deze wet opgenomen waarborgen. Die waren te zwak en zouden naar verwachting door de geheime diensten toch niet nagekomen worden wegens het ontbreken van sancties en toezicht.

Harde kritiek op de geheime diensten.

De critici van toen hebben helaas gelijk gekregen.

Nu na 2 jaar werken met de sleepwet blijkt dat de geheime diensten AIVD en MIVD inderdaad lak hebben aan de waarborgen die door de politiek (als wetgever) aan het Nederlandse volk werden voorgespiegeld  De commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten  (Ctivd) rapporterende deze maand dan ook als volgt:

De geheime diensten AIVD en MIVD hebben verzuimd om grote hoeveelheden data die zijn onderschept in onderzoeken naar mogelijk verdachte personen dan  wel organisaties , te vernietigen. Deze zogenaamde bulkdata mogen maar 1,5 jaar worden bewaard. Maar beide diensten hebben kunstgrepen gebruikt om de bewaartermijn te verlengen.

Rupsje nooit genoeg blijft maar eten.

Honderdduizenden wellicht miljoenen datagegevens  aan “bijvangst” blijven voor de diensten beschikbaar en worden niet tijdig vernietigd.  Die enorme datasets bevatten gegevens van personen en organisaties die niet verdacht zijn en ook nooit zullen worden.  Om de in de wet gestelde maximale bewaartermijn van deze onschuldige en privacygevoelige gegevens te omzeilen hebben de diensten een trucje verzonnen door  de vergaarde data te splitsen en in “nieuwe sets” onder te  brengen. Als je dat vlak voor het verstrijken van de maximale bewaartermijn doet kan je de data dus zo lang je maar wilt bewaren. Van een vernietiging na 1,5 jaar is in de praktijk dus géén sprake.

Het Nederlandse volk is met die waarborg in de praktijk gewoon misleid. De toezichthoudende commissie (Ctivd) oordeelt dan ook dat deze handelswijze een inbreuk vormt op de privacy en daarmee in strijd is met (de geest) van de wet.

Zoals bij zoveel opsporingsmethodes misbruiken de inlichtingendiensten nu wederom de aan hen, via democratische weg tot stand gekomen , instrumenten en overtreden daarmee simpelweg de wet.

Buitenwettelijke opsporing en misbruik van bevoegdheden past niet in een democratisch land als het onze waar je voor het minste en geringste vergrijp als burger een bekeuring krijgt en vervolgens een strafblad.

Nu de (ernstige) wetsovertredingen geconstateerd zijn en helder in kaart gebracht zijn is het hopen dat de verantwoordelijke ministers van binnenlandse zaken en/of justitie nu eens hard ingrijpen en de verantwoordelijken voor deze misstand ter verantwoording roepen.

Maar naar verwachting zal er niets gebeuren en zal het blijven bij de enkele constatering dat de wet ingewikkeld is om goed uit te voeren.  In genoemd rapport vallen dat soort excuses immers nu al  als verklaring te lezen.

Dankzij genoemd onderzoeksrapport is echter één ding duidelijk geworden en dat is dat alle tegenstanders van deze wet gelijk hebben gekregen op het punt dat onze vergaarde data bij onze overheid niet in betrouwbare handen zijn.

Arthur van der Biezen is strafadvocaat te Den Bosch