Joseph Lan was de aanstichter van de historische brand in sekstheater Casa Rosso op de Amsterdamse Wallen in de jaren tachtig. Hij was een ontslagen werknemer van de club, die eerder al een moord op zijn geweten had.

(Beeld: Joost van der Wegen)

‘Deze tent sluit binnen een week.’ Het waren de dreigende woorden van een man zonder status. Woorden die ze in de gokclubs van ‘Zwarte Joop’ de Vries wel vaker hoorden, als een klant weer eens veel geld had verloren. Veel aandacht werd er daarom niet besteed aan de waarschuwing van de net uit de Casa Rosso ontslagen schoonmaker Joseph Lan. Tot de late avond van 16 december 1983.

Op die dramatische, koude vrijdagavond komen namelijk dertien mensen om het leven, in een brand die door de Israëliër is aangestoken. De voormalige werknemer parkeert zijn auto tegen half elf voor de deur van het complex van de Casa Rosso, waartoe dan ook onder meer de gokclub Kaballa behoort. Lan stapt uit, met een verwilderde blik. Hij heeft in zijn handen een jerrycan met vijf liter benzine en een pistool. Hij loopt de club binnen en giet overal benzine op de vloerbedekking, ondertussen schietend. Het pand vat vlam. Lam schiet een slot van een nooduitgang kapot en vlucht in de paniek die ontstaat.

Lan wordt in de nacht van de brand nog gepakt, in het gezelschap van twee andere mannen. De rechtbank geeft hem een paar maanden later twaalf jaar gevangenisstraf, na een eis van justitie van vijftien jaar.

Bizar genoeg is er in de rechtszaal nog medelijden voor de moordenaar van elf bezoekers van de club van De Vries, en twee van zijn personeelsleden. Joseph Lan vertelt hoe hij in zijn jeugd de rol heeft moeten overnemen van zijn in de Tweede Wereldoorlog gestorven broer. Maar ook over hoe hij vanuit zijn geboorteland naar de V.S. is vertrokken, aangetrokken door het zien van misdaadfilms op de televisie. Hij stapt in Amerika de criminaliteit in, en belandt in de gevangenis. Niet voor de minste misdaad. Hij vermoordt zijn baas. Na zijn straf vertrekt Lan naar Duitsland, raakt hij aan de heroïne verslaafd en wordt hij drugskoerier. Tot Zwarte Joop hem ontmoet, en aanneemt als schoonmaker.

Er is ook een andere lezing. Lan zou via zijn voormalige maffiabaas in Amerika in Amsterdam terecht zijn gekomen. In die tijd heeft de Cosa Nostra een miljoen geïnvesteerd in het gokpaleis, via de Cellini-broers, die verantwoordelijk zijn voor de casino-tak van de legendarische mobster Meyer Lansky. Na Lan’s celstraf zouden zij hem bij Zwarte Joop naar binnen hebben geschoven. Het verklaart zijn baantje als luizige schoonmaker.

Joseph Lan komt na twaalf jaar op vrij voeten. Vanuit de gevangenis komt het verhaal dat hij een aantal keren is mishandeld door criminelen die banden onderhouden met Zwarte Joop. Er is onder meer het relaas dat hij door een bekende van Joop, die Sinterklaas speelde in de gevangenis, met de staf de hersens is ingeslagen. Die man was in de gevangenis later de bodyguard van Willem Holleeder. Ook de Heineken-ontvoerders zouden bij De Vries een wit voetje hebben willen halen, door Lan te mishandelen.

Van de brandstichter is later nooit meer wat gehoord. Hij zou na zijn vrijlating terug zijn gegaan naar Israël. Inmiddels zou hij al een aantal jaren zijn overlede