Het Openbaar Ministerie heeft in zaken waarin door de politie gekraakte chats van Sky ECC een rol spelen mogelijk ontlastende informatie achtergehouden voor de rechtbanken. Het gaat onder meer om de laatst bekende locatie van de Sky-telefoon waarmee berichtjes zijn verstuurd. Voor het eerst heeft een advocaat een stuk van Europol in handen gekregen waarin gekraakte chats naar onderzoeksteams van de recherche worden overgedragen.

Door @Wim van de Pol

In het voorjaar van 2021 keek de politie live mee met berichten die gebruikers van Sky ECC aan elkaar verstuurden. Door een hack van de servers in Noord-Frankrijk was de politie heimelijk in staat de versleutelde berichten van gebruikers te bekijken.

De berichten werden verzameld op computers van Europol in Den Haag. Aangesloten landen kregen van Europol vervolgens pakketten met informatie uit die onderschepte chats. Die pakketten gingen daarna naar tactische onderzoeksteams in de verschillende landen.

Vlaggetje

De Europol-stukken blijken te zijn vormgegeven in een vast formaat, dat lijkt op een chatprogramma. Waarschijnlijk is dat programma door specialisten bij Europol hiervoor ontworpen of aangepast. Bij ieder bericht staat de datum vermeld waarop een bericht is verstuurd, het land waarvandaan het bericht is verstuurd en daarnaast het laatst bekende land waar de telefoon was. Er staat ‘APN’ en een vlaggetje van het land. APN betekent: Acces Point Name, meestal is dat het punt waar de telefoon in het netwerk van de provider contact maakt met het internet. Kennelijk was dus het land waar het bericht verzonden was bekend in de dataset die bij Europol aanwezig is, maar ook het laatst bekende land waar de telefoon aanwezig was voordat de data naar Europol zijn verzonden.

Curaçao

Advocaat Yehudi Moszkowicz kreeg de stukken in handen omdat hij een verdachte bijstaat in een grote drugszaak die onder leiding van het OM op Curaçao en Sint-Maarten werd gedraaid door het zogeheten Recherche Samenwerkingsteam van Nederlandse en Antilliaanse politie. Het is de “Themis”-zaak met verdachten van lidmaatschap van een criminele organisatie die in drugs handelde en grootschalig geld en dure spullen witwaste. In het onderzoek is vanaf 2020 een reeks mensen aangehouden.

Moszkowicz:

Tot mijn grote verbazing zag ik bij ieder bericht netjes de laatst bekende locatie of APN vermeld staan. En dat terwijl ik in heel veel eerdere Sky-zaken aan de rechtbank heb gevraagd of ook de laatst bekende locatie van de telefoon bekend was. Steevast zegt het Openbaar Ministerie dan dat die niet bekend is. Maar die is dus wel bekend.

Ontlastend

Het kan belangrijk zijn om te weten in welk land een telefoon is geweest omdat voor het rondmaken van het bewijs de recherche steeds moet kunnen aantonen dat het de verdachte was die gebruik maakte van een bepaalde Sky-telefoon.

Moszkowicz:

De laatst bekende locatie kan ook ontlastende informatie zijn, bijvoorbeeld als een verdachte kan bewijzen niet op een bepaalde plaats of in een bepaald land te zijn geweest.

Het Europol-pakket in originele vorm werd door het Openbaar Ministerie in het rechtbankdossier gevoegd nadat Moszkowicz vragen had gesteld over de verkrijging van de data door de politie op Curaçao.

Een rondgang langs advocaten die zich specialiseren in gebruik van EncroChat en Sky-chats in strafzaken leert dat het niet eerder is voorgekomen dat stukken met dit Europol-formaat in dossiers van rechtbanken zijn terechtgekomen.

Excel-sheets

Rechtbanken krijgen in de vele Sky-zaken de overzichten van de berichten nooit in het Europol-formaat toegezonden. Dat gaat altijd in de vorm van tabellen waarin de recherche kennelijk door henzelf gefilterde informatie geeft.

Moszkowicz:

Nu blijkt dat de recherche dergelijke chat-gegevens kennelijk overtikt in Excel-sheets waarbij ze alleen de gegevens meenemen die welgevallig zijn. In ieder geval wordt de laatst bekende locatie weggelaten.

Een ander gegeven dat steevast wordt weggelaten in de rechtbankdossiers – en wel aanwezig is in de Europol-stukken – is het land waar de Sky-telefoon is geregistreerd.

Zie ook:

Hoge Raad over Encrochat-hack: bewijs mag gebruikt, als het in Frankrijk volgens regels is verkregen