Kunstbeurs PAN in Amsterdam loopt ten einde, de schilderijen gingen weer als broodjes. Vette auto’s, dure kapsels, chique creditcards. Maar achter die façade van oud geld ligt een veel schimmiger kunstwereld: de illegale markt van verdwenen kunst. Daarvan wil de chique kunstwereld niets weten. Wie de schone droom van de kunsthandel verstoort ligt eruit. Twee beroemde namen ontbraken dit jaar op de PAN-beurs: Noortman en De Boer.

Door Wim van de Pol

Kunsthandelaar Wim de Boer uit Alkmaar baalt er nog steeds een beetje van. Hij mag niet op de PAN staan. Negentien jaar lang bezette hij de grootste stand in de Amsterdamse RAI. Prachtige herfstdagen met goede handel. De Boer is nog steeds één van de grootsten in Nederland.

De PAN was voor zijn bedrijf voorbij toen hij een paar jaar geleden een brief kreeg. Hij mocht er niet meer komen. Hij had bij de keuring voor de PAN een werk aangeboden dat vals zou zijn.

‘Er waren twijfels over een Karel Willink. Er was nog nooit een vervalsing in mijn handel aangetroffen, terwijl dat regelmatig bij tientallen anderen gebeurt. Maar ik was voortaan niet meer welkom. Het was een opzetje,’ zegt De Boer.

Volgens De Boer begon de ellende een paar jaar daarvoor met het programma “Kunstcriminelen” van televisieprogramma Zembla uit 2003.

De makers registreren in die uitzending een telefoongesprek tussen De Boer in zijn auto en onduidelijke figuren die een Toulouse Lautrec bij hem aanboden. Als De Boer vraagt of het om eerlijke handel gaat aarzelt de beller. ‘Dan gaat het niet door’, zegt De Boer.

De recherche weet de Toulouse Lautrec en een aantal criminelen op te sporen. De Boer wordt bedreigd en krijgt tijdelijk bescherming van de politie.

Bij de directie van de jaarlijkse kunstbeurs TEFAF in Maastricht valt de Zembla-uitzending slecht. Hij had de branche in kwade reuk gebracht door als ‘een autohandelaar’ bij een wegrestaurant te staan onderhandelen over gestolen kunst, vindt de directie.

Niet chique genoeg. En Zembla was een ‘sensatieprogramma’, hoorde De Boer in Maastricht zeggen

De Boer was exit bij TEFAF. Die nestbevuiler mocht er niet meer in.

Daarop huurde De Boer een aantal grote ruimtes in het MECC in Maastricht met een permanente verkoop van kunst. Dat viel nog slechter bij de TEFAF-directie, die juristen inschakelde. Maar in hoger beroep bleek dat De Boer wel degelijk in Maastricht schilderijen mocht verkopen.

‘Daarna kwam dat geval van die Willink en mocht ik ook niet meer op de PAN staan,’ zegt De Boer.

Kunsthandel Noortman is evenmin aanwezig op de PAN, dat is voor het eerst. Sotheby’s is de nieuwe eigenaar van Noortman. Noortman laat tegen Crimesite weten zich meer op de ‘internationale markt te willen richten en minder op de Nederlandse markt.’

Er speelt momenteel een rechtszaak over een verzekeringszwendel rond Noortman. Kunsthandelaar Robert Noortman – overleden in 2007 – was oprichter van de TEFAF en lange tijd voorzitter en directeur, die kritiek had op collega De Boer omdat die het nest bevuilde. Over Noortman en zijn flessentrekkerij morgen meer.