Door Nico Meijering

Voor media blijft het kennelijk moeilijk om mensen voor onschuldig te houden indien het OM stelt dat ze wel schuldig zijn. Klinkende voorbeelden zijn terug te lezen in diverse kranten van de afgelopen week, nadat de Amsterdamse rechtbank mijn cliënt Dino Soerel – na een eis van het OM tot levenslange gevangenisstraf – had vrijgesproken van opdrachten tot moorden en leiding geven aan een liquidatieorganisatie.

(beeld NOS)

De Telegraaf sprak van ‘zware strafreductie’ en stelde dat Soerel ‘eigenlijk niet (is) vrijgesproken omdat het bewijs te licht was, maar omdat het belangrijkste deel van het bewijs – de verklaringen van kroongetuige La Serpe – door de rechter terzijde werd geschoven’. De krant refereerde hier aan het feit dat in de zaak van Soerel de rechtbank verklaringen van La Serpe terzijde had gelegd omdat het OM willens en wetens voor Soerel ontlastende delen uit verklaringen van La Serpe daaruit had weggelaten. De boodschap van De Telegraaf: indien de rechtbank wel de verklaringen van La Serpe zou hebben gebruikt, zou Soerel wel veroordeeld zijn tot een langdurige en misschien wel levenslange gevangenisstraf.

Niet alleen De Telegraaf heeft dergelijke onzin genoteerd. De Volkskrant schreef dat Soerel er ‘genadig is afgekomen’ en dat hij heeft ‘geprofiteerd van het laakbare een-tweetje tussen OM en La S.’.

‘Vrijwel ongestraft’

In het redactionele commentaar van NRC was te lezen dat volgens het vonnis van de rechtbank Soerel zodanig in zijn verdediging was geschaad dat hij ‘vrijwel ongestraft’ bleef. Ergo: hij had volgens de redactie eigenlijk wel gestraft moeten worden. Die stelling kwam al helemaal verderop in die krant onverholen naar voren: ‘Bij één verdachte, Dino S. leidden fouten van het OM zelfs tot vrijspraak voor opdracht geven tot liquidaties. (..) S. ontliep zijn straf omdat een deel van de verklaringen van de kroongetuige door het OM was achtergehouden.’

Het grote raadsel is waar die kranten het toch vandaan halen dat Soerel wel zou zijn veroordeeld indien het OM hier geen ontlastend materiaal zou hebben achtergehouden.

Om wat voor materiaal ging het hier? Het ging om passages waarin La Serpe eerst Holleeder had beschuldigd omtrent liquidatieopdrachten. Nadat echter met toestemming van nota bene de top van het OM die passages werden weggelaten, ging La Serpe later doodleuk Soerel beschuldigen. Het OM liet La Serpe gedurende het gehele verdere proces toe om in zijn verklaringen onder ede Holleeder buiten zijn verklaringen te houden en stond erbij en keek ernaar hoe La Serpe zich alleen nog maar op Soerel in beschuldigende zin concentreerde.

Holleederweglatingen

Slechts vanwege het feit dat La Serpe het OM onder druk wilde zetten om nog meer geld los te krijgen, is hij om twee voor twaalf in het proces gaan verklaren dat er sprake was van de ‘Holleederweglatingen’. Als het derhalve aan het OM had gelegen waren deze voor Soerel relevante passages nimmer op tafel gekomen. Eerder waren er ook al incidenten geweest waaruit bleek dat het OM niet alle relevante stukken op tafel had gelegd.

De rechtbank heeft de kwestie rondom de ‘Holleederweglatingen’ het OM zodanig zwaar aangerekend, dat zij in het eindvonnis bepaald heeft niet eens meer verder acht te willen slaan op de verklaringen van La Serpe, aangezien de waarheid te zeer in het gedrang was gekomen.

Onschuldpresumptie

In april vorig jaar had de rechtbank de voorlopige hechtenis van Soerel echter al vanwege gebrek aan bewijs opgeheven zonder dat de rechtbank zich had uitgelaten over het handelen van het OM in deze. Aldus heeft de rechtbank geoordeeld dat zelfs met de verklaringen van La Serpe er te weinig bewijs tegen Soerel was aangedragen. Kort en goed: Soerel is in het geheel niet vanwege ‘fouten’ van het OM vrijgesproken, maar simpelweg omdat de rechtbank vanwege gebrek aan bewijs niet overtuigd is geraakt van de schuld van Soerel. En in Nederland moet je dan nog steeds voor onschuldig worden gehouden.

Misschien is het goed indien media wat meer van die onschuldpresumptie zouden willen uitgaan, en zich ook meer zouden willen bekreunen om het feit dat recherche en OM meer en meer de verleiding niet kunnen weerstaan om ontlastend bewijs achter te houden met alle onaanvaardbare risico’s van dien. Voorbeelden – variërend van de Schiedammer parkmoord tot en met de zes van Breda – zijn talrijk en dat zijn alleen nog maar de voorbeelden waarin recherche en OM betrapt konden worden. Het wordt eens tijd dat die foute cultuur bij OM (met name in spraakmakende zaken) wordt doorbroken. Wellicht is daar ook een rol voor media weggelegd.

Nicolaas Meijering