Wat zeg je, als de politie je dit vraagt? Een paar weken geleden weer aan een client dezelfde vraag gesteld. Hij zei nee, maar de politie trok zich daar niets van aan en bedacht andere redenen om toch in zijn auto te kijken. Ze vonden drie kilo cocaïne in een tas.

Door Pelle Tuinenburg

Ondanks deze vondst was de rechter-commissaris het met mij eens dat de politie ten onrechte in de auto had gekeken en stelde hij mijn client in vrijheid. Dit artikel gaat over de redenen die de politie verzon om in de auto te komen en over de bevoegdheden van de politie in het geval er geen verdenking is.

Er zijn mensen die het prima vinden als de politie hun auto doorzoekt. Ze hebben toch niets te verbergen? Maar wat, als u zelf toch meer waarde hecht aan uw privacy? In dat geval is het goed om te weten wat de politie wel en niet mag wanneer u aan de kant gezet wordt. Dat is namelijk lang niet altijd hetzelfde als wat ze zeggen te mogen.

Als er sprake is van een concrete verdenking, bijvoorbeeld ten aanzien van overtreding van de Opiumwet of Wet Wapens en Munitie, dus als men een reden heeft om te denken dat u wapens en/of drugs bij zich heeft, dan mag de politie gewoon in uw auto kijken. Dit stukje gaat over die situaties waarbij er juist geen sprake is van enige verdenking, maar de politie toch erg geïnteresseerd in u of uw auto is.

Wegenverkeerswet

Ten eerste kan de politie u aan de kant zetten om enig onderzoek te doen in het kader van de Wegenverkeerswet (Wvw). Dit mag ook in het geval men eigenlijk alleen maar geïnteresseerd in u is omdat men denkt dat u een crimineel bent en u om die reden aan een onderzoek wil onderwerpen. De Hoge Raad heeft goed gevonden dat u dit onderzoek dan toch moet dulden, zolang er maar vragen worden gesteld in het kader van de Wegenverkeerswet (autopapieren, rijbewijs, etc.). Zorg er dus voor dat de papieren op orde zijn. In de auto kijken is in beginsel niet nodig, tenzij er iets niet in de haak is. Let daarbij ook op het volgende: Soms vraagt de politie om het chassisnummer te controleren, waarbij men dit dan (zogenaamd) niet vindt onder de motorkap, maar stelt dat er toch echt binnen moet worden gekeken (want ook daar staat het nummer). Zo zijn ze toch rechtmatig in uw auto. Maar: Het chassisnummer is meestal te vinden onder de motorkap en vaak ook in of achter de voorruit van uw auto. Weet dus waar u het kunt vinden om te voorkomen dat men alsnog in de auto gaat rondneuzen. Eenmaal binnen, kan ieder verdacht dingetje aanleiding zijn om verder te zoeken.

Algemene wet bestuursrecht (Awb)

Tegenwoordig komen wij ook tegen dat de politie andere regels aanhaalt op grond waarvan men zegt uw auto te mogen onderzoeken. Om te beginnen wordt wel gesteld dat de politie een ‘toezichthoudende taak’ zou hebben op grond van de Algeneme wet bestuursrecht. Dat is ook zo (als de politie inderdaad als toezichthouder is aangewezen en dat is vaak het geval), maar de bevoegdheid beperkt zich tot het binnentreden van een plaats, met uitzondering van een woning. Dit ‘betreden’, betekent dat ze alleen mogen rondkijken. Spullen verplaatsen, kastjes opendoen, tassen openen mag allemaal niet. Let hierop, want hier neemt de politie het soms niet zo nauw met haar bevoegdheden. Voor je het weet, heeft men toch in uw spullen gerommeld. Dan zijn er ook nog agenten die stellen dat dit mag, omdat zij op grond van de Awb (artikel 5:19) als toezichthouder een lading zouden mogen doorzoeken. Dit is in algemene zin onjuist en mag alleen in het geval er op voorhand bekend is dat er inderdaad een ‘lading’ is die moet worden gecontroleerd. Zoeken zonder dat men weet wat men aantreft mag dus niet en dat is nu juist het geval in het geval er geen verdenking leeft. Laat dit dan ook niet gebeuren.

Algemene plaatselijke verordening (Apv)

Ook zien we regelmatig dat de politie stelt dat uw auto mag worden onderzocht of zelfs doorzocht op grond van de Apv. Daarin staat namelijk dat u niets bij zich mag hebben dat dienst doet, of kan doen, als inbrekersgereedschap. Maar ook de Apv biedt geen bevoegdheid om uw auto te doorzoeken. Dit is anders, indien van buiten dingen te zien zijn die redelijkerwijs als inbrekersgereedschap kunnen worden aangemerkt. Is dat niet het geval, dan blijft de auto dus gewoon dicht.

Conclusie

Er zijn genoeg gronden waarop u en uw auto mogen worden onderzocht, maar iedere grond heeft een eigen rechtvaardiging en wijze van controleren. Voor alles wat met de wegenverkeerswet te maken, is geen verdenking nodig. Als er daarentegen wel een verdenking is, dan mag de politie veel. Is deze verdenking er niet, zijn ook de papieren op orde en is het chassisnummer van buitenaf te vinden, dan hoeft u de politie dus geen toestemming te verlenen om in uw auto te neuzen. Laat u niet onder druk zetten door agenten die stellig of zelfs intimiderend zeggen dat ze dit wel mogen. Nee zeggen en volhouden dus. De vraag waarom u deze toestemming niet geeft, hoeft u ook niet te beantwoorden, maar u kunt altijd zeggen dat u gesteld bent op uw privacy en daar ook recht op heeft.

Pelle Tuinenburg is strafadvocaat bij JSTW Advocaten