Het ministerie van Justitie in de Verenigde Staten gaat waarschijnlijk het controversiële fouilleringsbeleid van de politie in New York (NYPD) een halt toeroepen. Burgers hebben geklaagd over die fouilleringen omdat ze ongrondwettelijk en racistisch zouden zijn. In 2011 werden ongeveer 700.000 mensen in de stad aangehouden, vooral zwarten en latino’s. Als een agent dat wil moeten burgers de inhoud van zakken en tassen tonen of worden direct gefouilleerd.

Burgemeester Micael Bloomberg en NYPD-chef Ray Kelly wilden dit jaar nog meer straatcontroles uitvoeren op personen. Doel is het vergroten van de veiligheid op straat en terugdringen van wapenbezit. Maar critici vinden de fouilleringsacties niet effectief. Bij 90% van de gecontroleerde personen wordt geen misdrijf geconstateerd. 

Wel wordt bij een minderheid van de gecontroleerde personen een gebruikershoeveelheid softdrugs aangetroffen. Deze mensen worden daarop aangehouden. In New York is bezit van minder dan 28 gram wiet sinds 1977 alleen een overtreding, strafbaar met een boete.

Maar die wet geldt eigenlijk niet in de praktijk sinds de vorige burgemeester – Rudy Giuliani – de omstreden fouilleringen op straat introduceerde. Wie gesommeerd wordt door de politie zijn zakken of tas leeg te halen en een zakje wiet toont begaat een misdrijf. Want dat is public possesion of marihuana. Een arrestant zit daarvoor gemiddeld 24 uur vast en krijgt bovendien een strafblad.

In de jaren tachtig arresteerde de NYPD jaarlijks zo’n 2000 mensen voor bezit van wiet, maar de laatste jaren schommelt dat getal tussen de 40.000 en 50.000 personen, de meesten zwart of latino.

De Obama-administratie heeft zorgen over deze gang van zaken. Bovendien gaan de fouilleringen soms gepaard met buitensporig gewelddadig optreden door agenten. Ook in andere grote steden in de VS komt dergelijke praktijk voor. De gouverneur van New York, Andrew Cuomo, is ook tegen het beleid van de burgemeester. 

Het ministerie van Justitie zou door wetswijzigingen en officiële onderzoeken de fouilleringsacties kunnen stoppen of verbieden. Burgemeester Bloomberg heeft deze week al gezegd dat hij bereid is de praktijk van de huidige stop and frisk-acties te veranderen. 

In Nederland kan de politie door speciale gemeentelijke verordeningen in bepaalde gebieden van grote steden op bepaalde tijden fouilleeracties houden maar niet zoals in New York overal en op ieder uur.