Doordat het Openbaar Ministerie tegenwoordig zonder tussenkomst van een rechter zelf straffen kan opleggen voor misdrijven zijn de afgelopen jaren duizenden mensen bestraft voor feiten die zij niet hebben begaan. Dat meldt de NRC op basis van gegevens die de krant heeft opgevraagd middels de Wet openbaarheid van bestuur.

2.000 gevallen

Uit de opgevraagde gegevens blijkt volgens de krant dat alleen vorig jaar bij 6 procent van de strafbeschikkingen (circa 2.000 gevallen) de schuld niet op de juiste manier is vastgesteld. Er was geen ‘adequate schuldvaststelling’ schrijft het OM in een intern rapport. Ook bleek in sommige gevallen dat een straf voor het verkeerde feit was opgelegd.

Jaarlijks legt het Openbaar Ministerie meer dan 30.000 strafbeschikkingen op.

De krant noemt het voorbeeld van een man die in een vechtscheiding ten onrechte aangifte deed van vernieling door zijn vrouw. Het Openbaar Ministerie pakte de zaak op, zonder de zaak goed te onderzoeken, en stuurde de vrouw een beschikking via het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB, dat ook voor de afhandeling van opgelegde boetes wordt gebruikt). De vrouw liet het tot een rechtszaak komen, en de rechter bepaalde dat de beschikking ten onrechte was opgelegd.

Twee weken

Wie een strafbeschikking krijgt heeft twee weken de tijd om “in verzet” te gaan om de zaak aan een rechter voor te leggen. Wie dat niet doet heeft zijn recht verspeeld en moet betalen. Veel Nederlanders die zo’n strafbeschikking krijgen opgelegd (boete, gebiedsverboden, meldplichten of zelfs taakstraf) gaan niet in verzet omdat ze zich niet realiseren dat ze die mogelijkheid hebben.

Het gaat om misdrijven tot een maximumstraf van zes jaar: bijvoorbeeld diefstallen, mishandeling, geweld of wapenbezit. Hoewel het OM mag geen celstraffen mag opleggen, leidt een strafbeschikking wel tot een strafblad. Ook daarvan zijn veel Nederlanders die het overkomt zich niet bewust.

Volgens de NRC blijkt uit intern onderzoek dat men zich dit probleem binnen het Openbaar Ministerie terdege realiseert.

Donner

Dit systeem is onder CDA-minister van Justitie Piet-Hein Donner ingevoerd in 2008, met een grote kamermeerderheid (alleen GL en SP waren tegen).

Het idee was dat strafbeschikking de werkdruk op rechtbanken kan reduceren.

Tegenover de NRC heeft het OM ontkend dat er mensen onterecht bestraft zijn. Dat onderzoekers (of politierechters) tot een andere conclusie zijn gekomen dan officieren van het OM betekent – volgens het OM – niet per se dat er sprake is van een onterechte bestraffing. Het OM vindt niet dat het systeem zelf ter discussie staat.