Hoge straffen voor zware georganiseerde criminaliteit, verregaande beperkingen in de gevangenissen voor criminele kopstukken, maar ook de invoering van elektronische detentie. Dat zijn enkele punten uit de veiligheidsparagraaf van het dinsdag gepresenteerde verkiezingsprogramma van de partij Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt. Crimesite heeft ze op een rij gezet.

door Joost van der Wegen

NSC heeft een uitgebreide passage in haar verkiezingsprogramma over veiligheid en leefbaarheid. Dat gaat ook over de aanpak van georganiseerde misdaad en drugsbeleid.

De partij wil onder meer de ‘slagkracht’ van politie en justitie vergroten, zodat zij in staat worden gesteld om de zware georganiseerde criminaliteit grondig aan te pakken.

Informatie

Het uitwisselen van informatie vindt NSC belangrijk voor een effectieve samenwerking: ‘Door de regelgeving rondom privacy mogen (semi)overheidsinstanties slechts onder strenge voorwaarden informatie met elkaar delen. Daardoor blijven stukjes informatie over hetzelfde misdrijf of dezelfde misdadiger verspreid bij verschillende instanties zonder dat die dat van elkaar weten. Instanties moeten – onder duidelijke wettelijke voorwaarden – privacygevoelige informatie met elkaar kunnen delen als dat van belang is voor de aanpak van criminaliteit en overlast.’

Criminelen houden geen rekening met landsgrenzen, stelt de partij. ‘Door internationaal te opereren zorgen criminelen ervoor dat opsporing, vervolging en berechting worden bemoeilijkt. Ook maken zij vaak meer winst bij internationale activiteiten. Daarom willen wij inzetten op slimmere en intensievere, creatieve internationale samenwerking om grensoverschrijdende criminele netwerken op te rollen.’

Ze stelt dat het voortzetten van criminaliteit vanuit gevangenschap ‘volstrekt onacceptabel’ is en moet leiden tot hoge straffen en vervolging van de faciliteerders.

De minister van Rechtsbescherming moet daarom de bevoegdheid krijgen om ‘aan kopstukken van criminele organisaties in detentie tijdelijk zeer vergaande beperkingen op te leggen bij het contact met de buitenwereld’. NSC wil dit niet onbegrensd doen: ‘Uiteraard verliezen wij de grondrechten van mensen hierbij niet uit het oog.’

Doorbreken

Ook het zogenaamde doorbreken van het criminele verdienmodel en het terugdringen van criminele geldstromen moet een speerpunt worden van het NSC-beleid. ‘Financieel gewin vormt zowel het onderliggende motief als een belangrijk machtsmiddel van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit; met geld worden steeds weer nieuwe drugs, wapens en handlangers gekocht. Door criminele geldstromen te verstoren en terug te dringen nemen de ondermijnende effecten van dat geld af.’

NSC is voorstander van het ‘maatschappelijk herbestemmen’ van afgepakt crimineel vermogen. ‘Geld, goederen of vastgoed afkomstig uit criminele activiteiten moet worden afgepakt en de opbrengst moet zichtbaar worden geïnvesteerd in de samenleving – liefst in kwetsbare wijken, die veel te lijden hebben gehad.’

Drugslabs

Op het platteland worden drugslabs aangetroffen in schuren en boerderijen, schrijft NSC in haar programma: ‘Drugsafval in de vorm van vaten, jerrycans en verpakkingen wordt op grote schaal in de natuur gedumpt. Giftig afvalwater wordt op het riool of direct in de sloot geloosd. Dit is zeer schadelijk voor mens en milieu. De opruimkosten zouden niet gedragen moeten worden door de maatschappij, maar moeten worden verhaald op de criminele veroorzakers. We handhaven een regeling voor gedupeerde grondeigenaren en gemeenten.’

De NSC wil dat het verbod om drugs te bezitten, te verkopen of te produceren blijft. Ze ‘handhaaft’ het huidige softdrugsbeleid.

Verleiding

Als het gaat om jeugdcriminaliteit zegt ze het volgende: ‘We zien dat jongeren steeds vaker en op jongere leeftijd in aanraking komen met criminelen, zwichten voor de verleiding van geld en strafbare feiten plegen. Het wapenbezit en -gebruik onder jongeren is enorm toegenomen. Een wijkgerichte, preventieve aanpak samen met ouders, scholen, sportverenigingen, politie en andere instellingen, moet uitkomst bieden.’

De partij wil daarom het zogenaamde Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid voortzetten en de aanpak van de jeugdcriminaliteit uitbreiden. Er is een persoonsgerichte aanpak nodig met aandacht voor de participatie van ouders en de sociale netwerken van jongeren.

De realiteit voor veel criminele jongeren is ‘eenmaal erin, nooit meer eruit’. Perspectief is nodig om snel weer op het rechte pad te komen. ‘Wij willen onderzoeken of positief gedrag, zoals het verrichten van maatschappelijke diensttijd, kan worden meegewogen bij het eerder verlenen van een Verklaring Omtrent het Gedrag na lichte vergrijpen. Ook het betrekken van ervaringsdeskundigen (ex-slachtoffers, ex-daders, praktijkkennis) kan een goede rol spelen in preventie en het voorkomen van herhaling.’

Grotere rol voor wijkagent

Burgemeesters blijven de spil in het handhaven van de openbare orde, schrijft NSC. ‘Zij moeten beschikken over voldoende wijkagenten die zich inzetten voor de leefbaarheid en veiligheid van wijken en dorpen.’ Omtzigt wil ook een eerlijke spreiding van de politiecapaciteit over het land: ‘De politie moet in alle steden en dorpen in voldoende mate aanwezig, zichtbaar en benaderbaar zijn. Wijkagenten moeten minimaal 80 procent van hun tijd daadwerkelijk aan hun wijk kunnen besteden.’

Straf

NSC is voor het invoeren van elektronische detentie als een hele nieuwe soort straf en steunt een burgerinitiatiefwetsvoorstel hierover: ‘Deze straf is geschikt voor (niet zware) zaken, waarin de rechter het opleggen van een taakstraf een te lichte straf vindt. Deze nieuwe vorm van detentie betekent dat daders gecontroleerd vastzitten in hun eigen huis. Zij kunnen alleen ten behoeve van vooraf bepaalde resocialisatie-doelen (werk, studie of behandeling) op vastgestelde tijden het huis verlaten met een enkelband.

In andere landen in Europa wordt elektronische detentie al opgelegd, legt NSC uit. ‘Deze straf maakt verplichte resocialisatie mogelijk, draagt bij aan het behoud van perspectief en vermindert de recidive bij volwassen daders naar verwachting met 50%. Ook is het aanzienlijk minder duur en wordt het dreigende cellentekort hiermee opgelost.’