Een project van de politie in Oost-Brabant, waarbij 2000 witte bestelbusjes op drugs zijn gecontroleerd, is een ‘lachertje’. Dat zegt criminoloog prof. Peter van Koppen desgevraagd tegen Crimesite. De politie zette in een paar maanden tijd duizenden witte bestelbussen aan de kant en doorzocht die. In slechts enkele gevallen werd iets verdachts aangetroffen.
Drugsafval
Het idee ontstond in oktober 2018 nadat er in korte tijd in de regio Eindhoven twee witte busjes met drugsafval werden gevonden door de politie. Politiemensen kregen het idee dat er vaker witte bestelbusjes werden gebruikt bij criminele activiteiten. Soms werden die busjes gehuurd.
Half procent
Er werd een project opgezet onder leiding van coördinator Marloes Lippens. Ze vertelt vandaag in het Eindhovens Dagblad dat er in enkele maanden tijd ruim 2000 witte bestelbusjes aan de kant gezet zijn en de laadruimtes werden doorzocht. Dat leverde 10 gevallen op waar iets werd gevonden: vuurwapens, chemicaliën, dertien kilo hennep, hennepafval, hennepstekken en kleine hoeveelheden andere drugs. De score was dus een half procent. En bij 99,5% van de bestuurders werd niets verdachts aangetroffen. (tekst loopt door onder advertenties)
Kritiek
Dat is nauwelijks een wereldschokkend resultaat te noemen. Vindt ook Peter Van Koppen, hoogleraar rechtspsychologie en criminologie aan de Vrije Universiteit. Hij heeft zeer scherpe kritiek op het politie-onderzoek. Volgens Van Koppen is het een typisch voorbeeld van wat in zijn vakgebied ‘base rate bias’ wordt genoemd.
‘Omdat de meeste bestelbusjes de kleur wit hebben, is de kleur wit geen indicatie voor verdachte omstandigheden. Als er 2000 grijze Mercedessen zouden zijn onderzocht, was er waarschijnlijk evenveel drugs en wapens gevonden, of meer. En als je alle buurthuizen in Nederland binnen treedt, vind je ook wel een paar wietplantages’, zegt Van Koppen.
Verkrachtingen
Hij verwijst naar een eerder landelijk onderzoek naar verkrachtingen door de zedenpolitie. Het was hun opgevallen dat bij valse aangiftes van verkrachtingen vaak werd gezegd dat de dader een wit busje gebruikte. Ook toen werd gedacht dat dit een indicator kon zijn. Maar uit nader onderzoek bleek daar niets van te kloppen. Om dezelfde reden: bijna alle busjes zijn wit. Van Koppen zegt dat de zaken die de politie Oost-Brabant op het spoor is gekomen, waarschijnlijk geen stand houden bij de rechter. ‘Het bezit van een wit busje is geen redelijk vermoeden van schuld, dat blijkt wel uit het feit dat in 99,5% van de aangehouden busjes niets werd gevonden’.
Dommigheid
‘Als de politie 1000 witte en 1000 rode busjes had aangehouden, dan zou dat wetenschappelijk gezien al een betere aanpak zijn geweest. Dan heb je een experimentele groep en een controle groep. Dan hadden ze kunnen zien dat de kleur wit geen enkele invloed heeft op de inhoud van de laadruimte’.
Van Koppen noemt het project ‘een lachertje’ en ‘pure dommigheid’.
Reactie
Crimesite vroeg projectleider Marloes Lippens van de politie Oost-Brabant om een reactie. Zij mailt:
Het project zoals dat in Oost-Brabant gedraaid heeft, richtte zich niet enkel op witte busjes of vrachtwagentjes. Wellicht dat daar wat veel nadruk op heeft gelegen in het krantenartikel. Ook andersoortige busjes en kleine vrachtwagens zijn gecontroleerd. Binnen het project krijgen collega’s ook meerdere handvaten om de controles uit te voeren. Er wordt kortom niet simpelweg gezegd: controleer elk wit busje dat je tegen komt. Er zijn ook andere indicatoren, maar die willen we uiteraard niet zomaar delen, omdat we niemand wijzer willen maken dan noodzakelijk. We worden gesterkt in deze gedachte omdat één van de zaken inmiddels voor de rechter is geweest. Deze heeft toen geen bezwaar getoond tegen onze werkwijze.