De politie mag onder bepaalde omstandigheden een een verdachte onder dwang zijn iPhone laten ontgrendelen. Dat blijkt uit een arrest van de Hoge Raad in een zaak over phishing. De duim van een de verdachten werd door agenten gebruikt om diens iPhone te ontgrendelen.

Rechtbank

Desgevraagd wilde de verdachte (1991) niet vrijwillig zijn iPhone openen. Agenten boeiden de man vervolgens en hielden toen zijn duim met enige geweld tegen de vingerafdrukscanner van de telefoon.

De rechtbank in Alkmaar had in 2019 besloten dat de handelwijze van de politie daarmee niet in strijd was. De advocaat-generaal bij de Hoge Raad deed een zogeheten “beroep in cassatie in het belang van de wet” tegen de uitspraak van de rechtbank.

Nemo tenetur

De rechtbank stelde voorop dat de opsporingsambtenaren in principe bevoegd waren tot inbeslagname van de iPhone en daaraan onderzoek mochten verrichten. Ook kraken van de code van een iPhone is toegestaan zonder dat een verdachte daarvoor toestemming geeft.

De rechtbank vond dat de actie van de agenten niet in strijd was met het “nemo tenetur”-beginsel. Dat begrip houdt in dat een verdachte niet mee hoeft te werken aan zijn eigen veroordeling (dat komt overeen met artikel 6 van het Europese Verdrag voor de Rechten van Mens, het recht op een eerlijk proces). De rechtbank maakte onderscheid tussen actief en passief meewerken. Het is bijvoorbeeld toegestaan bij een verdachte bloed- of urinemonsters af te nemen. Actief laten meewerken, zoals een verklaring van een verdachte afdwingen, is niet toegestaan.

Geringe mate van dwang

Een van de rechtsvragen die de Hoge Raad moest beantwoorden was dus of de verdachte gedwongen kon worden mee ter werken aan zijn eigen veroordeling. De Hoge Raad vindt dat ‘een zeer geringe mate van fysieke dwang’ in dit geval is toegestaan en geen overtreding van artikel 6 van de Europese grondrechten inhoudt.

Ook vindt de Hoge Raad dat er in de Nederlandse wet voldoende grondslag is voor het toegang verschaffen door de politie tot de inbeslag genomen smartphone van de verdachte door die tegen zijn wil met gebruikmaking van zijn vingerafdruk biometrisch te ontgrendelen.

Bij uitoefening van het dwangmiddel van inbeslagneming is volgens de Hoge Raad desnoods proportioneel geweld toegestaan om de voorwerpen te pakken te krijgen.