Rechters bestraffen fouten die het Openbaar Ministerie en politie in strafzaken maken onvoldoende. Dat blijkt uit onderzoek van het wetenschappelijk onderzoeksinstituut van het ministerie van Justitie (WODC), waar de NRC over beschikt.

Afstandelijk

Oorzaak is onder meer de bezuiniging op de rechtspraak.

Het toezicht op het functioneren van het Openbaar Ministerie en de politie schiet tekort. Het WODC ondervroeg een twintigtal deskundigen, wie een lid van de Hoge Raad, twee raadsheren van gerechtshoven, enkele rechters, een officier van justitie, twee advocaten, twee hoge politiefunctionarissen, en een aantal hoogleraren en politiewetenschappers.

De rol van Nederlandse rechters is te afstandelijk geworden, vinden de deskundigen.

Valse processen-verbaal

De onderzoekers schrijven dat rechters het opzettelijk vals opmaken van processen-verbaal door agenten ongestraft laten passeren en noemen dat ‘een lacune in toezicht’. Als rechters daar niets aan doen zal dat niet verbeteren. De terughoudendheid van rechters is een probleem, vinden de deskundigen. Want als rechters fouten van politie en justitie met de mantel der liefde bedekken kan dat ‘de legitimiteit van de rechtshandhaving’ teniet doen.

Hoge Raad

Een oorzaak voor deze terughoudendheid van rechters vloeit ook voort uit uitspraken van de Hoge Raad over zogeheten vormfouten, waarbij formele regels al dan niet opzettelijk niet zijn nageleefd. Vooral een arrest van de Hoge Raad uit 2013 is belangrijk.

Daarbij komt dat rechters vinden dat aan het publiek ‘niet meer valt uit te leggen’ als verdachten vrijkomen door een vormfout van politie en Openbaar Ministerie.

Het WODC pleit voor een centrale externe instantie die toezicht houdt op het optreden van justitie en politie.