Het Trimbos-instituut noemt in een onderzoek het gebruik van met name synthetische cannabis in de gevangenis in Ter Apel zorgelijk. De drugs zijn in een laboratorium gemaakt en de effecten lijken sterk op cannabis, maar ze zijn vaak veel sterker dan gewone hasj of wiet.

Geurloos

Het instituut waarschuwt dat er signalen zijn van een wijdverbreid gebruik van synthetische cannabis in Nederlandse gevangenissen, maar Ter Apel spant wat dat betreft de kroon. Synthetische cannabis wordt de gevangenis ingesmokkeld, geïmpregneerd in papier en per briefpost. Het is moeilijker op te sporen dan bijvoorbeeld cannabis of cocaïne, doordat het geïmpregneerd op papier geurloos is en het gebruik ervan niet aan te tonen is bij gangbare urinecontroles.

Spice

De effecten van synthetische cannabis lijken op die van THC, maar de roes kan flink in sterkte en werkingsduur verschillen, en andere bijwerkingen geven die in extreme gevallen zelfs levensbedreigend kunnen zijn. Synthetische cannabinoïden kunnen op kruidenmengsels, papier of gewone wiet worden gespoten. Het wordt ook wel verkocht als K2, spice en boze rook.

Hoog gebruik

Uit het onderzoek in de PI Ter Apel waarbij medewerkers en key-informanten uit de inrichting zijn benaderd, blijkt dat er naast cannabis- en alcoholgebruik sprake lijkt te zijn van ‘een hoog gebruik van synthetische cannabis en van oneigenlijk gebruik van op recept verstrekte pijn-, en slaap- en kalmeringsmedicatie’.

Angst voor sancties

Exacte cijfers van het drugsgebruik zijn er niet. Volgens het onderzoek lijkt het gebruik van synthetische cannabis in de PI Ter Apel ‘niet tot zichtbare grote veiligheids- of gezondheidsincidenten te leiden’, maar is het ‘aannemelijk dat gedetineerden niet snel bij de medische dienst aankloppen bij drugsgerelateerde gezondheidsklachten, onder meer uit angst voor sancties of stigmatisering’.

Amper tot geen onderzoek

In Nederland wordt weinig tot geen onderzoek gedaan naar drugsgebruik en gezondheidsincidenten in gevangenissen. Het beleid is vooral gericht op het tegengaan van drugsinvoer en minder gericht op het drugsgebruik in de gevangenis en of zorgbehoeften van gedetineerden.

Het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) adviseert om onderzoek en monitoring te stimuleren naar drugsgebruik en gezondheidsproblemen in gevangenissen. Het pleit ervoor het onderzoek in de PI Ter Apel uit te breiden naar penitentiaire inrichtingen om een beter beeld te krijgen van het drugsgebruik in Nederlandse gevangenissen.

Het drugsgebruik in gevangenissen wereldwijd is relatief hoog. Nederland telde in 2021 tegen de 30.000 gedetineerden en telt 29 penitentiaire inrichtingen.

Het verkennend onderzoek van het Trimbos-instituut is gedaan in samenwerking met Correlation – European Harm Reduction Network (C-EHRN) en met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Terugkeer land herkomst

PI Ter Apel biedt plaats aan 456 gedetineerden. Het is de enige VRIS-gevangenis van Nederland (‘vreemdelingen in strafrecht’). De gevangenen die er vastzitten hebben een strafbaar feit gepleegd, verblijven illegaal in Nederland of zijn na hun misdrijf ongewenst verklaard. Ze worden tijdens hun detentie voorbereid op een terugkeer naar hun land van herkomst.