Uit een studie naar jonge criminelen blijkt dat twee typen op latere leeftijd doorgroeien naar een carrière in de criminaliteit. Onderzoekers van de politie-eenheid Amsterdam deden onderzoek door strafdossiers van jongeren te bestuderen en te spreken met professionals in de jeugd- en geestelijke gezondheidszorg, en in andere overheidsdiensten die te maken hebben met (jeugd)criminaliteit.

Eigen verhaal

In het algemeen is de conclusie dat er niet één bepaalde ‘doorgroeier’ is te definiëren. Ieder mens heeft zijn eigen verhaal. Sommigen beginnen met kleine vergrijpen om daarna steeds zwaardere misdrijven te gaan plegen. Anderen beginnen zonder strafblad plotseling met zeer ernstige delicten. Aan de andere kant zijn er factoren die de kans vergroten dat je in de criminaliteit terechtkomt, zoals de omgeving waar je opgroeit, de buurt, je familie en je kansen in het leven.

Twee gezichten

Maar grofweg valt er wel een onderscheid te maken in de criminele carrière van jonge criminelen. In het algemeen zijn alle doorgroeiers mensen die veel over hebben voor geld en status.

De onderzoekers beschrijven “strategische doorgroeiers” als personen met twee gezichten. Aan de ene kant zijn ze charmant, maar ze zijn ook hard en soms meedogenloos. Ze zijn manipulatief en sociaal slim zodat ze kans zien om anderen voor zich aan het werk te zetten, ze hebben leiderscapaciteiten.

De “uitvoerende doorgroeier” gaat wel steeds ernstiger delicten plegen maar heeft het niet in zich om echt door te groeien omdat er iets ontbreekt. Ze zijn geen leider en hebben net te weinig talent. Ze kiezen voor de criminaliteit maar kijken op tegen anderen en zijn beïnvloedbaar.

Stress

Er is ook een groep die op zeker moment stopt met het plegen van criminaliteit of er niet in slaagt echt een lucratieve criminele carrière op te bouwen. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. Sommigen zijn ze niet bestand tegen de stress en de hardheid van het criminele leven en ze verlangen naar rust.

Een andere reden kan zijn dat ze een belangrijke persoon in hun leven ontmoeten zoals een leraar of een partner die hen van het criminele pad afhoudt. Er zijn ook jongens die stoppen na de (gewelddadige) dood van een vriend of vriendin.

Ongrijpbaar

Professionals beschrijven sommige doorgroeiers als ongrijpbaar en slim. Ze verdwijnen van de radar door zich anders te gaan gedragen en sociaal wenselijk gedrag te vertonen, waardoor hulpverleners op een dwaalspoor worden gezet.

Hulpverlening krijgt weinig vat op het online leven van jonge criminelen. Dat is een probleem omdat de online wereld soms juist de plaats is waar jongeren criminele initiatieven tegenkomen en contacten worden gemaakt.

De conclusies en aanbevelingen van het rapport komen overeen met al bestaand beleid: hoe eerder politie of hulpverlening potentiële doorgroeiers leren kennen hoe kleiner de kans dat ze later werkelijk het zware criminele pad gaan kiezen.

Zie het rapport (pdf).