Minister Van der Steur van Justitie heeft de korpschef van de Nationale Politie gevraagd diepgaand onderzoek te doen naar het functioneren van het systeem voor afluisteren dat de politie gebruikt. Een analyse over de grote belangen achter de schermen.
Door @Wim van de Pol
Belangrijke nieuwtjes die intern zeer gevoelig liggen versturen ministeries bij voorkeur als journalisten aan de borrel gaan. Vrijdagavond om 18.09 kondigde het ministerie van Justitie een hervorming van het systeem van telefoontappen aan. Het is een reactie op het rapport over de verdwenen telefoontap van het gesprek tussen oud-staatssecretaris Fred Teeven en verdachte oud-wethouder Jos van Rey. Twee hoogleraren rapporteerden dat de tap mogelijk moedwillig is verdwenen. Daarnaast wezen ze op grote storingsgevoeligheid van het systeem, met dataverlies. Ze stuurden recentelijk een kritische open brief aan de minister.
99,5%
Van der Steur benadrukt nu in een brief aan de Tweede Kamer dat de politie die storingsgevoeligheid snel precies in kaart moet gaan brengen. De Nationale Politie houdt vol dat het tapsysteem een uptime heeft van 99,5%. De hoogleraren twijfelen daaraan.
Door nu zo de nadruk te leggen op deze storingsgevoeligheid (‘met dataverlies’) schuift Justitie de toch ontstellende mogelijkheid dat de Teeven-tap moedwillig door een ambtenaar is verduisterd naar de achtergrond. Dat is één.
Zwarte doos
Maar er spelen veel meer – en nog veel grotere – belangen.
De komende jaren moet het tapsysteem in Nederland opnieuw worden aanbesteed, dat is een miljoenenkwestie en heeft te maken met de relatie tussen Nederland en Israel. Het Israëlische bedrijf Verint heeft de afgelopen decennia de Nederlandse tapkamers ingericht. Van der Steur schrijft dat de de bevoegdheden van de leverancier voortaan zullen worden ‘gemonitord‘. Die zin heeft te maken met de volgende passage in de brief van de hoogleraren:
De auditor van de overheid, de ADR, krijgt geen volledig inzicht in de zwarte doos die het tappen in Nederland vormt.
Nederlandse ambtenaren hebben geen enkel toezicht op wat er intern in het tapsysteem gebeurt. Ze kunnen niet zien of er stiekem gesprekken en data naar een inlichtingendienst in het buitenland worden geloodst. Ze kunnen niet zelf onderzoeken of de Teeven-tap moedwillig is gewist. Ze kunnen het systeem niet certificeren, zoals iedere flitscamera dat wel wettelijk verplicht moet zijn, want ze kennen de software niet.
Het is allemaal geheim. Van der Steur kan zelfs de naam van het bedrijf niet naar buiten brengen.
Integer
In het boek Onder de Tap (2006), in een rapport aan de Tweede Kamer van PWC uit 2003 en in de Zaak Baybasin zijn kritische vragen opgeworpen over de integriteit van het Nederlandse telefoontappen. Van der Steur stelt nu voor om nieuwe stappen te doen. Doel: het voor de opsporing in Nederland zo belangrijke systeem van telefoontappen controleerbaar, certficeerbaar en integer te maken.
Waarom doet hij dat nu en waarom is dit zo belangrijk?
Baybasin
De advocaat-generaal bij de Hoge Raad werkt aan een conclusie in het herzieningsverzoek van de tot levenslang veroordeelde Koerd Hüseyin Baybasin. In het onderzoek dat onder leiding van deze Diederik Aben is verricht is komen vast te staan dat er telefoongesprekken zijn vervalst. Als die vervalste gesprekken in het Nederlandse tapsysteem zijn binnengeloodst dan betekent dat een ernstig falen van de integriteit van het tapsysteem.
Het onderzoek van de Hoge Raad zal ook duidelijk maken op welke wijze de vervalste gesprekken in de tapkamer zijn beland.
Voorschot
Als Aben dit voorjaar erover publiceert zullen de consequenties groot zijn. Als de strafzaak van de tot levenslang gestrafte Baybasin is vervalst dan is dat een groot schandaal. Baybasin komt dan waarschijnlijk – na 18 jaar – op vrije voeten. En als er in zijn strafzaak inderdaad is gerommeld met de taps, in welke ander zaken gebeurde dat nog meer?
Kunnen afgeluisterde telefoongesprekken dan eigenlijk nog wel als bewijs dienen?
Van der Steur lijkt alvast een beleidsmatig voorschot te nemen op de grote discussie die na uitkomst van de beslissing van de Hoge Raad in de Zaak-Baybasin zal losbarsten over het Nederlandse systeem van telefoontappen. Van der Steur wil het kapitale belang van het telefoontappen redden.
Zie ook: