Rechters zullen in deze tijd rekening gaan houden met de gevolgen van de corona-crisis als het gaat om het vast laten zitten van verdachten voordat hun zaak aan inhoudelijke behandeling toe is. Een vooraanstaande rechter van de rechtbank in Rotterdam heeft hierover een uitleg-verhaal gepubliceerd.

Het gaat om Jacco Janssen van de Rotterdamse rechtbank.

Urgente zaken

De Rechtspraak heeft besloten dat (voorlopig) tot en met 6 april alleen urgente zaken doorgaan. Dat zijn vooral zaken waarin over de voorlopige hechtenis moet worden geoordeeld. Deze zaken worden zoveel mogelijk op afstand met telefoon of FaceTime gedaan.

Als er een behoorlijke verdenking van een ernstig strafbaar feit bestaat tegen iemand de rechter zo iemand in voorlopige hechtenis plaatsen. In de wet staan vier goede redenen (gronden) daarvoor: er staat op het feit een gevangenisstraf van 12 jaar of meer én de maatschappij is door het strafbare feit ernstig geschokt, er dreigt een herhaling van een strafbaar feit door de verdachte, er is vluchtgevaar of een verdachte kan, eenmaal op vrije voeten, het (politie)onderzoek belemmeren.

De rechter moet steeds kijken of er een mogelijkheid is om de verdachte onder voorwaarden vrij te laten maar daarbij wel steeds afwegen of niet persoonlijke belang van de verdachte inderdaad zwaarder moet wegen dan het maatschappelijk belang, of niet.

Het coronavirus

Uitstel van zaken door het coronavirus in sommige zaken dat de verdachte langer in voorarrest zit dan het geval zou zijn geweest zonder het coronavirus. Janssen:

De rechter moet in die gevallen daarom kijken of de verdachte door het uitstel van de zaak niet langer vast komt te zitten dan de tijd die hij uiteindelijk aan gevangenisstraf kan krijgen opgelegd. Als dat wel het geval is, zal de rechter de verdachte moeten vrijlaten.

Als de rechtbanken weer opengaan dan zullen rechters volgens Janssen ook moeten afwegen of het voorarrest niet te lang duurt.

Isolatie

Het coronavirus kan volgens Janssen ook gevolgen hebben voor de persoonlijke belangen van een verdachte die vastzit. Verdachten kunnen nu geen bezoek meer ontvangen in de gevangenis en worden zoveel mogelijk geïsoleerd van andere gevangenen. Bovendien zijn velen bang om het virus in detentie op te lopen. Janssen:

De detentie kan hierdoor een stuk zwaarder vallen. Het is ook denkbaar dat verdachten thuis extra hard nodig zijn nu scholen en kinderdagverblijven zijn gesloten en mogelijk ook familieleden van verdachten worden getroffen door het coronavirus. De (gewijzigde) persoonlijke belangen moet de rechter steeds afwegen tegen de belangen van de maatschappij. Als iemand wordt verdacht van een moord zal de invloed van het coronavirus op de beslissing over de voorlopige hechtenis uiterst gering zijn.

Bij een moordverdenking is er nog steeds een goede reden om hem vast te houden omdat door dit ernstige feit de maatschappij is geschokt. Bij minder ernstige zaken zal dat anders liggen.

De rechter zal in ieder individueel geval steeds een eigen afweging maken.