De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is niet best te spreken over het plan van het kabinet voor een nieuwe procedure waarbij goederen en geld die mogelijk afkomstig zijn uit misdrijven kunnen worden afgepakt zonder dat er iemand is veroordeeld. In november kwam het demissionaire kabinet met een wetsvoorstel waarmee het Openbaar Ministerie in een civiele procedure personen kan plukken zonder rechterlijke tussenkomst.

Niet goed onderbouwd

De AP vindt dat in het voorstel ‘niet goed is onderbouwd wat het doel, de noodzaak en effectiviteit hiervan zijn’. Ook is volgens de AP niet duidelijk voor welke vermeende misdrijven het kabinet deze procedure wil inzetten. Het gevaar is dat dit paardenmiddel wordt gebruikt voor gevallen waarin dat niet nodig en passend is. Met het risico op schrijnende situaties voor burgers die niets met criminaliteit te maken hebben, aldus de AP.

Civiele procedure

Het wetsvoorstel geeft het Openbaar Ministerie een nieuw instrument om mogelijk criminele goederen snel te ontnemen via een civiele procedure, zonder veroordeling door de strafrechter. Het OM hoeft alleen aannemelijk te maken dat bijvoorbeeld een auto of een woning waarschijnlijk uit een misdrijf afkomstig is en iemand is zijn eigendom voorgoed kwijt. Bij zo’n civiele procedure hebben verdachten niet dezelfde rechten om zich te verdedigen als in het strafrecht. De betrokkene kan er alleen tegen in hoger beroep.

Gevoelige persoonsgegevens

Bij de voorgestelde procedure worden ook gevoelige persoonsgegevens verwerkt. Zo wordt de beslissing tot confiscatie gepubliceerd in de Staatscourant en een of meer landelijke kranten. Daarmee is de eigenaar of (onschuldige) mede-eigenaar van een “fout” pand waarschijnlijk gemakkelijk te herleiden.

De AP vindt het net als als het kabinet noodzakelijk om ‘georganiseerde, ondermijnende criminaliteit’ aan te pakken, en ook dat criminele winsten worden afgepakt. Maar de AP waarschuwt dat dit wetsvoorstel zo ruim is dat de nieuwe procedure ook gebruikt kan worden als er helemaal geen sprake is van georganiseerde criminaliteit.

Dat komt onder meer omdat het kabinet in het voorstel niet duidelijk maakt wat ‘georganiseerde, ondermijnende criminaliteit’ nu precies inhoudt.

Rechten

De confiscatie van goederen heeft niet alleen ingrijpende gevolgen voor betrokkenen maar ook bijvoorbeeld voor mensen die samen met de verdachte mede-eigenaar zijn van een pand, terwijl zij misschien niet deelnemen aan ‘georganiseerde, ondermijnende criminaliteit’.

De positie van een betrokkene die niet wist of niet kon weten dat een object, bijvoorbeeld een pand of een bedrijf, uit een misdrijf afkomstig is, is juridisch zwak.